Kiribati

Republik Kiribati
ريڤوبليک کيريبس
*Ribaberiki Kiribati*
Republik Kiribati; ريڤوبليک کيريبس Ribaberiki Kiribati
Bendera	Jata
	Cogan kata: "Te Mauri, Te Raoi ao Te Tabomoa"; "Kesihatan, Keamanan dan Kemakmuran"
	Lagu kebangsaan: Teirake Kaini Kiribati; Bangkit, Kiribati
Ibu negara	Tarawa
Bandar terbesar	Tarawa
Bahasa rasmi	Inggeris; Kiribati;
Kumpulan etnik (2000)	98.8% Micronesian; 1.2% lain-lain
Demonim	I-Kiribati
Kerajaan	Republik berparlimen
• Presiden	Anote Tong
• Timbalan Presiden	Teima Onorio
Badan perundangan	Dewan Perhimpunan
Kemerdekaan
• daripada United Kingdom	12 Julai 1979
Keluasan
• Jumlah	811 km2 (313 bt2) (ke-186)
Populasi
• Perkiraan 2010	103,500 (ke-197)
• Bancian Penduduk 2010	103,500
• Kepadatan	135/km2 (349.6/sq mi) (ke-73)
KDNK (PPP)	2011
• Jumlah	$599 juta
• Per kapita	$5,721
KDNK (nominal)	2011
• Jumlah	$167 juta
• Per kapita	$1,592
HDI (2013)	▬ 0.607; sederhana · ke-133
Mata wang	Dolar Kiribati; Dolar Australia ; (AUD)
Zon waktu	({{{time_zone}}})
Bahagian memandu	kiri
Kod panggilan	+686
Kod ISO 3166	KI
DPT internet	.ki

Kiribati (Jawi: کيريبس atau کيريباتي, disebut: kiribati atau kiribas, IPA: /ˌkɪrɪˈbæs, -ˈbɑːti/),^[7] juga dikenali sebagai Republik Kiribati, ialah sebuah negara pulau berdaulat di tengah-tengah Lautan Teduh. Jumlah penduduk tetap di pulau ini mencecah 110,000 (2015), dan lebih daripada separuh daripadanya tinggal di Atol Tarawa. Negara ini terdiri daripada 33 buah pulau atol dan terumbu dan satu pulau atol batu karang timbul, Banaba. Jumlah keluasan ialah 800 kilometer persegi (310 bt²)^[8] dan bertaburan seluas 3.5 juta kilometer persegi di lautan (1,351,000 bt²).

Kiribati mendapat kemerdekaan daripada United Kingdom pada tahun 1979. Ibu negara dan kawasan yang paling didiami, Tarawa Selatan, terdiri daripada beberapa pulau kecil yang disambung dengan tambak. Ia membentuk separuh daripada keluasan Atol Tarawa.

Penamaan sunting

Nama negara ini berdasarkan sebutan tempatan untuk "Gilbert" sempena nama Thomas Gilbert, seorang peneroka British yang melawati pulau-pulau Kiribati pada tahun 1788 untuk pemetaan Outer Passage dari Port Jackson ke Kwangtung.^[9]

Nama "Kepulauan Gilbert" mula dituliskan dalam peta-peta milik Rusia dan Perancis pada 1820. Nama tersebut dimasukkan dalam gabungan Kepulauan Jajahan Gilbert dan Ellice pada tahun 1916 sehinggalah Kepulauan Ellice merdeka daripada gabungan tersebut dan mendapat nama baharu iaitu Tuvalu pada tahun 1976.

Ada yang berpendapat bahawa nama asli untuk Kepulauan Gilberts ialah Tungaru (lihat contoh Arthur Grimble, 1989^[10]). Tetapi, nama Kiribati dipilih untuk negara baharu mereka setelah banci diadakan, atas sebab ia kedengaran lebih moden,[[:]]^[11] dan juga untuk fahamkan bahawa pulau-pulau lain juga ada dalam negara Kiribat (contohnya the Phoenix Group dan Line Islands), yang dahulunya bukan sebahagian daripada Tungaru.^[12]^[13]

Sebutan berbeza daripada ejaan: Kiribas ialah sebutan rasmi kerana ti dalam bahasa Kiribati menghasilkan bunyi s.

Sejarah sunting

Zaman dahulu sunting

Kiribati dahulu didiami orang Micronesia yang bercakap dalam bahasa Oseanik sama sejak 3000 SM^[14] dan 1300 M.^[15] Kawasan tersebut bukannya terpinggir; penakluk daripada Samoa, Tonga, dan Fiji, kemudian memperkenalkan budaya-budaya Polinesia dan Melanesia. Perkahwinan campur akhirnya mengaburkan perbezaan budaya dan menjadikan budaya mereka semua teradun.^[16]^[17]

Politik dan Kerajaan sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Politik Kiribati

Daerah sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Daerah Kiribati

Geografi sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Geografi Kiribati

Ekonomi sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Ekonomi Kiribati

Demografi sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Demografi Kiribati

Budaya sunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Budaya Kiribati

Lihat juga sunting

Daftar negara

Rujukan sunting

^ http://www.kiribatitourism.gov.ki/index.php/aboutkiribati/aboutkiribatioverview Diarkibkan 2010-06-26 di Wayback Machine |title = Kiribati government website |publisher = Government of Kiribati | accessdate = 2014-05-29
^ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kr.html Diarkibkan 2017-09-10 di Wayback Machine |title = CIA
^ http://publications.europa.eu/code/en/en-5000500.htm |title = European Union - list of countries in the world
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan CIA tidak disediakan
^ ^a ^b ^c ^d "Kiribati". International Monetary Fund. Dicapai pada 19 April 2012.
^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. m/s. 21–25. Dicapai pada 27 July 2014.
^ "Kiribati: definition of Kiribati in Oxford dictionary (British & World English)" Diarkibkan 2016-05-27 di Wayback Machine. Percetakan Universiti Oxford. Dicapai 31 Disember 2014.
^ "Kiribati: 2011 Article IV Consultation-Staff Report, Informational Annexes, Debt Sustainability Analysis, Public Information Notice on the Executive Board Discussion, and Statement by the Executive Director for Kiribati". International Monetary Fund Country Report No. 11/113. 24 May 2011. Dicapai pada 4 October 2011.
^ Samuel Eliot Morison (1944-05-22). "The Gilberts & Marshalls: A distinguished historian recalls the past of two recently captured pacific groups". Life. Dicapai pada 2009-10-14.
^ Grimble, Arthur (1989). Tungaru traditions: writings on the atoll culture of the Gilbert Islands. Penguin Travel Library. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1217-1.
^ Macdonald, Barrie (2001) Cinderellas of the Empire: towards a history of Kiribati and Tuvalu, Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, Suva, Fiji, ISBN 982-02-0335-X, p. 1
^ Sabatier, Ernest. Dictionnaire gilbertin-français Tabuiroa, 1954 says that Kiribati is already the meaning for all the Gilberts District of GEIC.
^ Ridgell, Reilly (1995) Pacific Nations and Territories: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia. 3rd Edition. Honolulu: Bess Press. ISBN 1573060011. p. 95.
^ Macdonald, Barrie (2001) Cinderellas of the Empire: towards a history of Kiribati and Tuvalu, Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, Suva, Fiji, ISBN 982-02-0335-X, p. 1
^ Thomas, 5
^ Kiribati. Encyclopædia Britannica
^ Background Note: Kiribati. mfep.gov.ki

Pautan luar sunting

Kiribati Diarkibkan 2017-09-10 di Wayback Machine - CIA World Factbook link
Profil negara di UCB Libraries GovPubs
Kiribati di Curlie
Profil negara di BBC News
Kiribati National Tourism Office

Rencana Oceania ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

[1] ttp://www.kiribatitourism.gov.ki/index.php/aboutkiribati/aboutkiribatioverview Diarkibkan 2010-06-26 di Wayback Machine |title = Kiribati government website |publisher = Government of Kiribati | accessdate = 2014-05-29

[2] ttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kr.html Diarkibkan 2017-09-10 di Wayback Machine |title = CIA

[3] ttp://publications.europa.eu/code/en/en-5000500.htm |title = European Union - list of countries in the world

[CIA-4] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan CIA tidak disediakan

[imf2-5] "Kiribati". International Monetary Fund. Dicapai pada 19 April 2012.

[HDI-6] "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. m/s. 21–25. Dicapai pada 27 July 2014.

[7] "Kiribati: definition of Kiribati in Oxford dictionary (British & World English)" Diarkibkan 2016-05-27 di Wayback Machine. Percetakan Universiti Oxford. Dicapai 31 Disember 2014.

[IMF_2011-8] "Kiribati: 2011 Article IV Consultation-Staff Report, Informational Annexes, Debt Sustainability Analysis, Public Information Notice on the Executive Board Discussion, and Statement by the Executive Director for Kiribati". International Monetary Fund Country Report No. 11/113. 24 May 2011. Dicapai pada 4 October 2011.

[LifeMagazine1944-05-22-9] Samuel Eliot Morison (1944-05-22). "The Gilberts & Marshalls: A distinguished historian recalls the past of two recently captured pacific groups". Life. Dicapai pada 2009-10-14.

[10] Grimble, Arthur (1989). Tungaru traditions: writings on the atoll culture of the Gilbert Islands. Penguin Travel Library. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1217-1.

[cind-11] Macdonald, Barrie (2001) Cinderellas of the Empire: towards a history of Kiribati and Tuvalu, Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, Suva, Fiji, ISBN 982-02-0335-X, p. 1

[12] Sabatier, Ernest. Dictionnaire gilbertin-français Tabuiroa, 1954 says that Kiribati is already the meaning for all the Gilberts District of GEIC.

[auto1-13] Ridgell, Reilly (1995) Pacific Nations and Territories: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia. 3rd Edition. Honolulu: Bess Press. ISBN 1573060011. p. 95.

[cind2-14] Macdonald, Barrie (2001) Cinderellas of the Empire: towards a history of Kiribati and Tuvalu, Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, Suva, Fiji, ISBN 982-02-0335-X, p. 1

[t5-15] Thomas, 5

[brit-16] Kiribati. Encyclopædia Britannica

[17] Background Note: Kiribati. mfep.gov.ki

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]