Kerajaan sementara Malaysia

Kerajaan sementara Malaysia merujuk kepada dalam istilah politik dan terminologi perlembagaan Malaysia iaitu, kerajaan sementara yang mentadbir Malaysia dalam tempoh yang bermula selepas Dewan Rakyat Malaysia dibubarkan oleh Yang di-Pertuan Agong sebelum pilihan raya umum, dan berlanjutan untuk jangka waktu setelah pilihan raya, hingga berikutnya, Kabinet Malaysia dibentuk. Sebuah kerajaan sementara perlu meneruskan segala dasar dan konvensyen yang telah dibuat dan ditadbir oleh Jabatan Perdana Menteri Malaysia walaupun tiada peruntukan dalam Perlembagaan Malaysia untuk berbuat demikian.

Seorang Perdana Menteri Malaysia yang kehilangan sokongan majoriti daripada para Ahli Dewan Rakyat Malaysia, perlu meletakkan jawatan atau menasihatkan Yang di-Pertuan Agong untuk membubarkan Dewan Rakyat Malaysia bagi mengadakan pilihan raya umum. Sekiranya pilihan raya tidak dapat dijalankan seperti yang telah berlaku semasa Kemelut politik Malaysia 2020–21 dan Pandemik COVID-19 di Malaysia, Perdana Menteri Malaysia yang telah meletakkan jawatan, akan dilantik semula sebagai Perdana Menteri Kerajaan Persekutuan yang bertanggungjawab ke atas semua jabatan di peringkat Persekutuan Malaysia sehingga Menteri baharu dilantik.

Konvensyen kerajaan sementara

Amalan dalam Perlembagaan Malaysia membenarkan kerajaan untuk terus berkuasa walaupun Parlimen dibubarkan, dalam tempoh pilihan raya dan kemudian ke Parlimen berikutnya hanya sehingga kerajaan berikutnya dapat dibentuk. Perdana Menteri boleh, bagaimanapun, meletakkan jawatan dan menasihati Yang di-Pertuan Agong pada bila-bila masa untuk melantik Kerajaan Persekutuan yang baru. Pengoperasian sistem politik Malaysia memastikan bahawa Kabinet sentiasa terpelihara dan kerajaan sementara mematuhi konvensyen.

Sebuah kerajaan sementara berkhidmat sehingga keputusan pilihan raya diumumkan dengan jelas menunjukkan bahawa sama ada parti atau gabungan parti yang berkuasa dapat mengekalkan kekuasaan, atau dalam hal berlaku perubahan kerajaan, sehingga kerajaan baharu dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong. Konvensyen-konvensyen ini tidak mengikat secara hukum, dan tidak merupakan "peraturan keras dan cepat." Dalam praktiknya, setiap pelanggaran konvensyen oleh kerajaan sementara akan segera terungkap, dan dapat menentang mereka dalam kempen pilihan raya.

Pengendalian kerajaan sementara

Peruntukan sebagai kerajaan sementara secara jelas mengakui bahawa, setelah pembubaran Parlimen, urusan pentadbiran harus diteruskan dan bahawa "urusan pentadbiran harian biasa" mesti berterusan juga. Oleh itu, peruntukan tersebut membolehkan semua jabatan kerajaan beroperasi seperti biasa. Walau bagaimanapun, konvensyen sebagai kerajaan sementara membebankan beberapa larangan terhadap tingkah laku kerajaan sementara. Konvensyen ini merangkumi perkara-perkara berikut:

• Membuat Dasar utama. Kerajaan tidak akan lagi membuat dasar kecuali perkara tersebut mendesak dan hanya setelah berunding secara rasmi dengan Pembangkang. Konvensyen berlaku untuk pengambilan keputusan, bukan untuk pengumumannya. Oleh itu, konvensyen tidak dilanggar di mana keputusan yang dibuat sebelum pembubaran diumumkan dalam tempoh sementara. Namun, jika memungkinkan, keputusan biasanya akan diumumkan sebelum pembubaran.
• Lantikan jawatan utama. Kerajaan akan berhenti membuat lantikan untuk jawatan-jawatan utama pegawai awam, tetapi boleh membuat pelantikan pemangkuan atau jangka pendek.
• Kontrak atau usaha utama. Kerajaan tidak akan memasuki kontrak atau akujanji selama tempoh menjadi kerajaan sementara. Sekiranya tidak mungkin untuk menangguhkan komitmen sehingga setelah masa menjadi kerajaan sementara, untuk alasan hukum, komersial atau lain-lain, seorang Menteri dapat berunding dengan Pembangkang, atau agensi dapat berurusan dengan kontraktor dan memastikan bahawa kontrak termasuk klausa yang memperuntukkan penamatan sekiranya kerajaan yang masuk tidak mahu meneruskan. Peruntukan yang serupa merangkumi tender.
• Rundingan dan lawatan antarabangsa. Kerajaan biasanya berusaha untuk menangguhkan rundingan antarabangsa utama tersebut, atau mengadaptasi status pemerhati, hingga akhir tempoh menjadi kerajaan sementara.
• Mengelakkan penglibatan Suruhanjaya Perkhidmatan Awam dalam aktiviti pilihan raya. Suruhanjaya Perkhidmatan Awam mengambil sikap berkecuali sambil terus memberi nasihat kepada Kerajaan. Terdapat beberapa kes, terutama janji dalam manifesto pilihan raya Pembangkang, di mana SPA melakukan penyiasatan dan laporan untuk kepentingan pengundi pada umumnya.
• Perdana Menteri Kerajaan Persekutuan. Pemegang jawatan tidak boleh menandatangani cek bernilai RM1 bilion ke atas dan perlu mendapat nasihat daripada Peguam Negara Malaysia.

Pertukaran kerajaan

Apabila parti pembangkang atau parti gabungan memenangi cukup banyak kerusi pada pilihan raya umum untuk dapat mendapat majoriti di Dewan Rakyat Malaysia, konvensyen ini adalah agar Perdana Menteri yang berkuasa (masih dalam keadaan sementara) untuk secara rasmi menasihati Yang di-Pertuan Agong bahawa beliau tidak lagi dapat mengetuai kerajaan, dan bahawa Ketua Pembangkang atau Ahli Dewan Rakyat Malaysia yang mendapat kepercayaan untuk dilantik sebagai Perdana Menteri Malaysia, harus diundang untuk membentuk kerajaan. Yang di-Pertuan Agong kemudian menitahkan Perdana Menteri dan Menterinya untuk tetap memegang jawatan sementara sehingga kerajaan baharu dilantik. Yang di-Pertuan Agong kemudian akan menitahkan Ketua Pembangkang untuk mengadap baginda untuk membentuk kerajaan. Pemimpin pembangkang tersebut setelah dilantik sebagai Perdana Menteri Malaysia, akan mempersembahkan kepada Yang di-Pertuan Agong ketika Kabinet senarai Kabinet baharu untuk diperkenankan oleh baginda. Ini dapat ditangguhkan dengan penghitungan suara di kerusi yang dipertandingkan, atau oleh prosesnya oleh mana Menteri dipilih di bawah peraturan pihak yang berkenaan. Sementara itu, kerajaan sementara terus memegang jawatan.