Sengauan lelangit
Sengauan lelangit ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan. Bunyi ini dilambangkan oleh ɲ dalam Huruf Fonetik Antarabangsa, dan J dalam X-SAMPA. Lambang IPA-nya berupa huruf n kecil yang tertumbuh ekor yang menghadap ke kiri di bawah batang kiri huruf berkenaan. Bandingkan huruf n dan ɲ. Aksara ɲ serupa dengan ɳ, iaitu lambang sengauan gelungan yang tertumbuh cangkuk menghadap kanan di bawah batang kanan, dan juga ŋ, iaitu lambang sengauan velar yang tertumbuh cangkuk yang menghadap ke kiri di bawah batang kanan.
| Nombor AFA | 118 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | J | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Dalam bahasa Melayu, sengauan lelangit diwakili oleh dwihuruf Rumi ny atau huruf Jawi ڽ nya, contohnya: nyata ڽات, penyu ڤڽو, hanya هاڽ.
Ciri-ciri
suntingCiri-ciri sengauan lelangit:
- Cara artikulasinya adalah hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
- Daerah artikulasinya adalah lelangit, iaitu disebut dengan bahagian tengah atau belakang lidah menyentuh lelangit keras.
- Jenis pembunyiannya ialah bersuara, iaitu pita vokal bergetar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan sengauan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui hidung.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan
sunting| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|banyak ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [baɲaʔ] | 'banyak' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Albania | [[[Abjad Albania|një ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɲə] | 'satu' | ||
| Basque | [[[Abjad Basque|ekaina ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ekaɲa] | 'Jun' | ||
| Belanda[1] | [[[Ortografi bahasa Belanda|Njord]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɲɔʁd] | 'Njord' | Sesetengah loghat. Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Catalonia[2] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|bany ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [baɲ] | 'mandi' | Gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Croatia | [[[Abjad Croatia|konj ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [koɲ] | 'kuda' | ||
| Czech | [[[Ortografi bahasa Czech|kůň ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [kuːɲ] | 'kuda' | Rujuk fonologi bahasa Czech | |
| Dinka | nyɔt | [ɲɔt] | 'sangat' | ||
| Inggeris | sesetengah loghat | [[[Ortografi bahasa Inggeris|onion]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈʌɲən] | 'bawang' | Berpadan dengan /nj/ dalam loghat lain. Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| Gaelik Scot | [[[Scottish Gaelic alphabet|seinn ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ʃeɲ] | 'menyanyi' | ||
| Galicia | [[[Abjad Rumi|leña ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈleɲa] | 'kayu api' | ||
| Hungary[3] | [[[Ortografi bahasa Hungary|anya]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɒɲɒ] | 'ibu' | Rujuk fonologi bahasa Hungary | |
| Itali[4] | [[[Abjad Itali|bagno ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [baɲɲo] | 'mandi' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jepun[5] | 庭/[[[Perumian bahasa Jepun|niwa]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [n̠ʲiw͍a] | 'kebun' | Gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Malayalam[6] | ഞ | [ɲan] | 'saya' | ||
| Norway | Loghat utara dan tengah[7] | [[[Abjad Norway|mann ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [mɑɲː] | 'lelaki' | Rujuk fonologi bahasa Norway |
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|montagne ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [mɔ̃taɲ] | 'gunung' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Poland[9] | [[[Ortografi bahasa Poland|koń]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [kɔn̠ʲ] | 'kuda' | Biasanya gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Portugis[10] | [[[Portuguese orthography|arranhar ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɐʀɐ'ɲaɾ] | 'menggaru' | Rujuk fonologi bahasa Portugis | |
| Quechua | [[[Abjad Quechua|ñuqa ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈɲɔqɑ] | 'saya' | ||
| Serbia | коњ/[[[Abjad Rumi|konj]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [koɲ] | 'kuda' | ||
| Slovak | [[[Abjad Rumi|pečeň ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈpɛtʃɛɲ] | 'hati' | ||
| Sepanyol[11] | [[[Ortografi bahasa Sepanyol|enseñar ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ẽ̞nse̞ˈɲar] | 'mengajar' | Rujuk fonologi bahasa Sepanyol | |
| Vietnam | [[[Abjad Vietnam|nhai ]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɲaɪ] | 'mengunyah' | Rujuk fonologi bahasa Vietnam | |
| Yunani | Πρωτοχρονιά | [pro̞to̞xro̞ˈɲa] | 'Hari Tahun Baru' | Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden | |
Rujukan
sunting- ^ Gussenhoven (1992:46)
- ^ Carbonell & Llisterri (1992:53)
- ^ Ladefoged (2005:164)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Okada (1991:95)
- ^ Ladefoged (2005:165)
- ^ Skjekkeland (1997:105-107)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Jassem (2003:103)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:255)
Bibliografi
sunting- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Skjekkeland, Martin (1997), Dei norske dialektane: Tradisjonelle særdrag i jamføring med skriftmåla, Høyskoleforlaget (Norwegian Academic Press) Text "authorlink-Martin Skjekkeland" ignored (bantuan)