Yunani

Republik Yunani
ريڤوبليك يوناني

Ελληνική Δημοκρατία
Republik Yunani; ريڤوبليك يوناني; Ελληνική Δημοκρατία
Bendera	Jata
	Cogan kata: Eleftheria i Thanatos, (Ελευθερία ή Θάνατος", "Merdeka atau Mati")
	Lagu kebangsaan: Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν (Ýmnos eis tīn Eleftherían, Lagu kepada Kebebasan)
Ibu negara (dan Bandar terbesar)	Athens
Bahasa rasmi	Bahasa Yunani
Kerajaan	Republik berparlimen
• Presiden	Katerina Sakellaropoulou
• Perdana Menteri	Kyriakos Mitsotakis
• Presiden Parlimen	Konstantinos Tasoulas
Penubuhan
• Yunani Purba	3000 SM
• Kemerdekaan daripada Kerajaan Uthmaniyah	28 Mac 1821
• Diiktiraf	1832
Keluasan
• Jumlah	131,957 km2 (50,949 bt2) (ke-95)
• Perairan (%)	0.8669
Populasi
• Perkiraan 2019	▼ 10,724,599orang (ke-85)
• Bancian Penduduk 2011	10,816,286 orang
• Kepadatan	82/km2 (212.4/sq mi) (ke-125)
KDNK (PPP)	2020
• Jumlah	▲ $337.900 billion (ke-55)
• Per kapita	▲ $31,616 (50th)
KDNK (nominal)	2020
• Jumlah	▲ $222.785 bilion (ke-50)
• Per kapita	▲ $20,845 (ke-39)
Gini (2019)	31.0; sederhana · ke-60
HDI (2018)	▲ 0.872; sangat tinggi · ke-32
Mata wang	Euro (€)2 ; (EUR)
Zon waktu	WET3; (UTC+2)
• Musim panas (DST)	UTC+3 (WEST)
Kod panggilan	30
Kode ISO 3166	GR
DPT internet	.gr

Yunani (Bahasa Inggeris: Greece [ˈɡriːs, gris]; nama rasminya Republik Yunani - Bahasa Yunani: Ελληνική Δημοκρατία, Ellīnikī́ Dīmokratía, [e̞liniˈkʲi ðimokraˈti.a])^[8] ialah sebuah negara di tenggara Eropah dan terletak di hujung semenanjung Balkan. Negara ini bersempadankan Bulgaria, Makedonia Utara dan Albania di utara, Turki dan Laut Aegia di timur, serta menghadap Laut-Laut Mediterranean dan Ionia masing-masing di selatan dan baratnya. Dikenali sebagai asal usul ketamadunan Barat, Yunani mempunyai sejarah yang kaya dan tersebar mempengaruhi tiga benua utama dunia mengelilinginya iaitu Eropah, Asia dan Afrika.

Jarak pesisiran pantai Yunani ke-12 terpanjang di dunia serta paling panjang di rantau Mediterranean iaitu 13,676 kilometer. Gunung Olympus ialah gunung tertinggi di Yunani dengan ketinggian 2,917 meter. Kira-kira 80% daripada permukaan tanah Yunani adalah terdiri dari gunung-ganang. Ada sembilan kawasan utama yang mendirikan Yunani ini: Makedonia, Yunani Tengah, Peloponnesos, Thessalia, Epiros, Kepulauan Aegea (termasuk Dodekanisa dan Kyklades), Thrake, Kriti dan Kepulauan Ionia. Ibukotanya Athens di kawasan Tengah negara ini.

Negara Yunani moden mula ditubuhkan pada tahun 1830, yakni pasca Perang Kemerdekaan Yunani. Ia merupakan ahli Kesatuan Eropah (EU) sejak 1981. Sebelumnya telah menyertai Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara (NATO) pada tahun 1952. Terbaru, Yunani merupakan ahli dalam Agensi Angkasa Eropah (ESA) sejak tahun 2005. Kota Athens merupakan ibu negara dan bandaraya terbesar di Yunani.

Penamaan dan peristilahan ڤناما^ءن دان ڤريصتيلحنSunting

Nama "Yunani" berasal daripada bahasa Arab iaitu al-Yunān (الينان‎; juga dimelayukan sebagai Yunan);^[9] kata Arab ini menyerap daripada panggilan orang Parsi untuk puak Ionia (Bahasa Yunani Kuno: Ἰάονες, iāones), salah satu dari kumpulan bangsa Yunani Purba yang menduduki Asia Kecil di pesisiran barat kini dirangkum dalam negara Turki moden.^[10]^[11]^[12]

Orang Yunani memanggil negara mereka sebagai Hellas, atau Ellas dalam bahasa Yunani Moden. Dalam bahasa petuturan seharian, Ελλάδα (transliterasi: Elláda [e̞ˈlaða] (bantuan·info)) digunakan.

Sejarah purba سجاره ڤورباSunting

Peta yang menunjukkan wilayah-wilayah dan tanah jajahan Yunani semasa kuno tempoh.

The Parthenon pada Akropolis.

Detail Alexander Agung, yang menggambarkan Alexander Agung pada kudanya Bucephalus.

Kawasan sekitar Attica didiami semasa tempoh Paleolitik Tinggi (30.000 -10.000 BC), bukti arkeologi menunjukkan bahawa gua kecil di seluruh Akropolis batu dan musim bunga Klepsythra digunakan dalam Tempoh Neolitik ( 3000-2800 SM). Yunani merupakan kawasan pertama di Eropah di mana tamadun awal yang maju muncul, bermula dengan Cycladic tamadun Laut Aegia, tamadun Minoan di Crete dan kemudian Mycenaean tamadun pada tanah besar. Kemudian, pelbagai kerajaan-kerajaan Yunani dan bandar-negeri muncul di seluruh semenanjung Yunani dan merebak ke persisir Laut Hitam, Itali Selatan dan Asia Minor, mencapai tahap kemakmuran yang menyebabkan ledakan budaya pernah berlaku sebelum ini, bahawa daripada Yunani Purba, yang dinyatakan dalam senibina, drama, sains dan falsafah, dan dipupuk dalam Athens di bawah demokratik persekitaran.

Athens dan Sparta yang diketuai jalan dalam menangkis Empayar Parsi dalam satu siri peperangan. Kedua-dua mereka kemudian dibayangi oleh Thebes dan akhirnya Empayar Macedonia, dengan kedua di bawah bimbingan Alexander Agung menyatukan dan mengetuai dunia Yunani kemenangan ke atas orang-orang Parsi.

Tempoh Hellenistik telah dibawa hanya sebahagiannya dua abad rapat kemudian dengan penubuhan Roman kaedah ke atas tanah Yunani dalam 146 SM ^[13] Ramai daripada masyarakat Yunani berhijrah ke Alexandria, Antioch, Seleucia dan banyak lagi bandar-bandar Hellenistik dalam baru Asia dan Afrika diasaskan ekoran Alexander. ^[14]

Politik ڤوليتيکSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Politik di Yunani

Daerah دا^ءيرهSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Daerah di Yunani

Geografi ݢيوݢرافيSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Geografi Yunani

Ekonomi ايکونوميSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Ekonomi Yunani

Demografi ديموݢرافيSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Demografi Yunani

Budaya بوداياSunting

Untuk rencana lanjutan, lihat Budaya di Yunani

Lihat juga ليهت جوݢSunting

Rujukan روجوعنSunting

^ "Country Comparison: Area". The World Factbook. Agensi Perisikan Pusat. Dicapai pada 7 Januari 2013.
^ "Statistics - ELSTAT". www.statistics.gr. Dicapai pada 22 May 2020.
^ Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός [Results of Population-Housing Census 2011 concerning the permanent population of the country] (PDF) (dalam bahasa Greek). 20 March 2014. Dicapai pada 25 October 2016.
^ "Announcement of the results of the 2011 Population Census for the Resident Population" (PDF). Hellenic Statistical Authority. 28 December 2012. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 13 November 2013. Dicapai pada 24 August 2013.
^ ^a ^b ^c ^d "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. 15 October 2019.
^ "INCOME INEQUALITY". Piraeus: Hellenic Statistical Authority. 19 Jun 2020. Dicapai pada 23 Jun 2020.
^ "Human Development Report 2019" (dalam bahasa Inggeris). United Nations Development Programme. 10 Disember 2019. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2020-05-12. Dicapai pada 10 Disember 2019.
^ "World Factbook - Greece: Government". CIA. www.cia.gov. 15 Mac 2007. Dicapai pada 17 Oktober 2009.
^ Wilkinson, Richard James (1932). "Yunan, Yunani". A Malay-English dictionary (romanised). II. Mytilini, Yunani: Salavopoulos & Kinderlis. m/s. 654 – melalui TROVE, Perpustakaan Negara Australia.
^ Mahardhika Zifana (26 Julai 2013). "Kenapa Egypt jadi Mesir, Greece jadi Yunani, dan Netherland jadi Belanda?". Kompasiana. Dicapai pada 1 Jun 2020.
^ Lindner, Rudi Paul (2007). Explorations in Ottoman Prehistory. Michigan: University of Michigan Press. m/s. 19. ISBN 978-0-47209-507-0. The name "Yunan" comes from Ionia; cf. Old Persian "Yauna" (...)
^ Waters, Matt (2014). Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE. Cambridge: Cambridge University Press. m/s. 173. ISBN 978-1-10700-9-608.
^ "Outpost Alexander Teluk menemui". BBC News. 7 Ogos 2007.
^ "Growth of the Greek Colonies in the First Millenium BC" (PDF). Princeton University.

Pautan luar ڤا^ءوتن لوارSunting

Maklumat umum معلومت عمومSunting

Pemerintah ڤمرينتهSunting

Rencana ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

Jika anda melihat rencana yang menggunakan templat {{tunas}} ini, gantikanlah ia dengan templat tunas yang lebih spesifik.

[1] "Country Comparison: Area". The World Factbook. Agensi Perisikan Pusat. Dicapai pada 7 Januari 2013.

[2] "Statistics - ELSTAT". www.statistics.gr. Dicapai pada 22 May 2020.

[ELSTAT-3] Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός [Results of Population-Housing Census 2011 concerning the permanent population of the country] (PDF) (dalam bahasa Greek). 20 March 2014. Dicapai pada 25 October 2016.

[4] "Announcement of the results of the 2011 Population Census for the Resident Population" (PDF). Hellenic Statistical Authority. 28 December 2012. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 13 November 2013. Dicapai pada 24 August 2013.

[imfgdp-5] "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. 15 October 2019.

[6] "INCOME INEQUALITY". Piraeus: Hellenic Statistical Authority. 19 Jun 2020. Dicapai pada 23 Jun 2020.

[UNHDR-7] "Human Development Report 2019" (dalam bahasa Inggeris). United Nations Development Programme. 10 Disember 2019. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2020-05-12. Dicapai pada 10 Disember 2019.

[8] "World Factbook - Greece: Government". CIA. www.cia.gov. 15 Mac 2007. Dicapai pada 17 Oktober 2009.

[Wilkinson32-9] Wilkinson, Richard James (1932). "Yunan, Yunani". A Malay-English dictionary (romanised). II. Mytilini, Yunani: Salavopoulos & Kinderlis. m/s. 654 – melalui TROVE, Perpustakaan Negara Australia.

[10] Mahardhika Zifana (26 Julai 2013). "Kenapa Egypt jadi Mesir, Greece jadi Yunani, dan Netherland jadi Belanda?". Kompasiana. Dicapai pada 1 Jun 2020.

[11] Lindner, Rudi Paul (2007). Explorations in Ottoman Prehistory. Michigan: University of Michigan Press. m/s. 19. ISBN 978-0-47209-507-0. The name "Yunan" comes from Ionia; cf. Old Persian "Yauna" (...)

[12] Waters, Matt (2014). Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE. Cambridge: Cambridge University Press. m/s. 173. ISBN 978-1-10700-9-608.

[13] "Outpost Alexander Teluk menemui". BBC News. 7 Ogos 2007.

[14] "Growth of the Greek Colonies in the First Millenium BC" (PDF). Princeton University.

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]