Kampung Boy (siri TV)
Kampung Boy ialah sebuah siri televisyen animasi Malaysia yang disiarkan pada tahun 1999. Ia berkisarkan mengenai pengembaraan seorang kanak-kanak bernama Mat, dan kehidupannya di sebuah kampung. Siri ini diadaptasi daripada novel grafik paling laris dengan judul sama, sebuah autobiografi kartunis tempatan Lat. Siri ini mengandungi dua musim dan 26 episod–salah satunya memenangi Anugerah Annecy–siri ini pertama kali disiarkan di rangkaian televisyen satelit Malaysia, Astro sebelum diedarkan kepada 60 negara-negara lain seperti Kanada dan Jerman, siri ini disiarkan dari 14 September 1999 dan berakhir pada 12 September 2000.
| Kampung Boy | |
|---|---|
 Bingkai daripada papan cerita Kampung Boy (Dari kiri: Ana, Mat dan Bo). | |
| Genre | Drama komedi |
| Format | Siri animasi |
| Pencipta | Lat |
| Ditulis oleh | Mamat Khalid (penterjemah) |
| Pengarah | Frank Saperstein |
Pelakon suara | Bahasa Melayu:
Bahasa Inggeris:
|
Penggubah lagu tema |
|
| Lagu pembukaan | "Kampung Boy" |
| Lagu penutup | "Kampung Boy" |
| Negara asal | Malaysia |
| Bahasa | Melayu (untuk edaran Malaysia) Inggeris (untuk edaran antarabangsa) |
| Bilangan musim | 2 |
| Bilangan episod | 26 (Senarai episod) |
| Penerbitan | |
| Lokasi | |
| Tempoh siaran | 26 minit |
Syarikat penerbitan | Lacewood Studio Matinee Entertainment Measat Broadcast Network Systems |
Syarikat pengedaran | Itel |
| Penyiaran | |
| Saluran asal | TV1 Astro Ria Astro Ceria |
| Siaran asal | 14 September 1999 – 12 September 2000 |
Satu tema utama Kampung Boy ialah kelainan antara cara tradisi kehidupan di luar bandar dan gaya hidup bandar moden. Siri ini menggalakkan gaya hidup kampung sebagai satu persekitaran yang menyeronokkan dan kondusif untuk perkembangan kanak-kanak yang sihat dan bijak. Ia menimbulkan isu pemodenan, mencadangkan bahawa nilai-nilai dan teknologi baru perlu diperiksa dengan teliti oleh masyarakat yang sebelum diterima.
Animasi Lat telah memenangi pujian untuk kerja-kerja teknikal dan kandungan menyegarkan, walaupun soalan telah dibangkitkan oleh penonton Asia Tenggara lebih persamaan dengan animasi Barat dan penyimpangan daripada gaya tempatan bahasa Inggeris. Pengkritik animasi Malaysia diadakan sehingga Kampung Boy sebagai standard yang penganimasi negara mereka perlu bercita-cita, dan ahli akademik dalam kajian budaya dianggap siri ini sebagai satu kaedah menggunakan teknologi moden dan amalan budaya untuk mengekalkan sejarah Malaysia.
Asal-usul
suntingPada tahun 1979, novel grafik autobiografi The Kampung Boy telah diterbitkan. Kisah zaman kanak-kanak seorang anak muda Melayu di sebuah kampung yang terbukti menjadi kejayaan komersial dan kritikal, mewujudkan pengarangnya, Lat sebagai "kartunis paling terkenal di Malaysia".[1] Kejayaan The Kampung Boy mendorong Lat untuk mempertimbangkan menggunakan media lain untuk mendekati rakyat jelata.[1]
Benih untuk adaptasi animasi The Kampung Boy telah disemai pada tahun 1993 dalam perbualan antara Lat dan Ananda Krishnan, pengasas Measat Broadcast Network Systems. [2] Kartun Barat dan Jepun membanjiri saluran televisyen tempatan semasa tahun 1990-an,[3] dan Lat mengecam mereka produksi untuk keganasan dan jenaka bahawa dia dianggap tidak sesuai untuk Malaysia dan ramai belia.[4][5] Menyedari bahawa generasi muda lebih mementingkan animasi berwarna-warni atas lukisan hitam dan putih statik,[6] Lat berminat untuk siri animasi tempatan untuk menggalakkan nilai-nilai tempatan di kalangan kanak-kanak Malaysia.[4] Selepas syarikat Krishnan yang menawarkan bantuan kewangan Lat untuk memulakan projek animasi,[7][8] kartunis itu merancang untuk menyesuaikan diri komik khasnya ke skrin televisyen.[4]
Penerbitan
suntingLat membayangkan beberapa cerita-cerita yang beliau ingin melihat dalam bentuk animasi, dan kemudian memandang ke luar negara untuk membantu menerbitkannya. Lacewood Studio di Ottawa, Kanada, adalah bertanggungjawab bagi menghidupkan episod perintis. World Sports and Entertainment di Los Angeles terlibat serta; Norman Singer menganjurkan penerbitan dan Gerald Tripp membantu Lat untuk menulis skrip. Bobdog Production bertanggungjawab untuk menghidupkan lima episod lain. [9] Walau bagaimanapun, Krishman dan Lat kecewa dengan keputusan, yang telah mengambil dua tahun kerja untuk menghasilkan. [8] Dan mereka juga menyangka episod perintis itu "bergerak perlahan". Lat percaya Lacewood telah menempatkan dia terlalu kerap semasa penerbitan, menerima input tanpa soalan. Mereka gagal memberitahu bahawa walaupun kadar yang perlahan bekerja untuk lukisan kartun statik, animasi yang baik adalah sering "meriah, bergerak pantas, penuh dengan tindakan dan fantasi". [10][9][11]
Pada tahun 1995, Lat dan Krishman melantik Matinee Entertainment untuk menyiapkan projek itu, dan Lat mula terbang berulang-alik antara Kuala Lumpur dan Los Angeles untuk bekerja rapat dengan pekerja Matinee ini. Pengalaman beliau dengan pasukan penulis dan animator Matinee adalah positif; mereka lebih produktif daripada Lacewood, sumbang saran idea-idea beliau dan menjadikan mereka skrip yang berdaya maju dan papan cerita. [9] Pengarah Frank Saperstein melakukan suntingan akhir, menggilap skrip. [8] Lat, bagaimanapun, mempunyai kata putus berhubung dengan budaya gambaran, beberapa cadangan seperti karakter mencium di hadapan orang lain dan penggunaan slanga jalan Barat, kerana ini tidak sesuai kepada rakyat Malaysia. Beliau juga menguatkuasakan ketepatan dalam gambaran objek seperti kereta lembu, menyatakan bahawa artis Amerika fikir kereta lembu Malaysia adalah sama dengan rakan-rakan Mexico mereka.[9]
Papan cerita telah diterjemahkan ke dalam animasi oleh Philippine Animation Studios Incorporated di Manila. Lat sekali lagi mengambil beberapa perjalanan, kali ini ke Filipina, untuk menasihati animator dan memastikan bahawa segala-galanya telah digambarkan dengan tepat. [12] Setelah animasi tersebut telah selesai, cetakan dihantar ke Vietnam untuk diproses. Akhirnya, filem telah dihantar ke studio Krishman di Kuala Lumpur untuk rakaman suara dalam bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris. [10] Seperti Lat, Saperstein terbang ke sini di antara negara-negara yang terlibat untuk menyelaraskan usaha dan membuat standard penerbitan pasti tidak digugurkan. [13] Usaha Saperstein untuk 12 episod pertama cukup untuk meyakinkan Lat untuk terus bekerja dengan Matinee untuk projek.[8]
Keseluruhan projek mengambil masa empat tahun untuk disiapkan; [8] setiap episod kos kira-kira 350,000 dolar Amerika Syarikat (kira-kira 1 juta ringgit Malaysia), sebahagiannya dibiayai oleh Measat, [11] dan mengambil masa empat hingga lima bulan untuk menghasilkan. [14] Episod perintis telah disiarkan di TV1 pada 10 Februari 1997, dan siri bermula siaran menerusi Astro Ria dua dan setengah tahun kemudian. [15] Kinder Channel (Jerman) dan Teletoon (Kanada) menyiarkan siri ini selepas membeli hak melalui sebuah syarikat pengedaran London, Itel, [11] dan siri ini telah disiarkan di lebih daripada 60 buah negara sejak siaran pertamanya di Malaysia. [16] Measat dijangka kembali pelaburan mereka dalam kira-kira 10 tahun. [11] Walaupun Kampung Boy berasal dari Malaysia, sebahagian besar daripada penerbitannya dijalankan di luar negara.[17] Ia adalah tempatan dalam konsep, tetapi boleh ditafsirkan sebagai penerbitan asing dari segi animasi. Ini membawa kepada ratapan yang mempunyai studio Malaysia telah diupah untuk mengambil bahagian dalam kerja-kerja animasi, industri negara akan mendapat manfaat dengan belajar dari kepakaran animasi asing dan metodologi.[18]
Watak
suntingProtagonis siri ini adalah seorang budak lelaki berusia sembilan tahun bernama Mat, yang biasanya memakai kain sarung pelikat dan singlet putih. Berhidung luas, mata kecil, dan rambut hitam berantakan, budak lelaki pendek dan bulat menyerupai penciptannya, Lat, sebagai kanak-kanak. [19] Mat mempunyai adik perempuan, Ana, dan mereka tinggal di rumah bersama ibubapa mereka, Yop dan Yah. Struktur keluarga nuklear mereka adalah berpengaruh di kampung. Ibu Yop, Opah, tidak tinggal bersama mereka tetapi sering dilihat di rumah mereka.[20] Juga sering muncul adalah teman-teman Mat, Bo dan Tak, yang nama-namanya adalah komponen dari perkataan Melayu, botak. [21] Kedua-duanya digayakan sempena watak komik wayang kulit tradisional. [19] Bo adalah lebih pintar daripada mereka, manakala Tak mempunyai kecenderungan untuk menjadi berlagak. [11] Watak-watak lain termasuk Normah (yang sebelum ini dari bandar) dan Mrs Hew (guru Mat).[22]
Suara-suara Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris daripada watak-watak telah dialihsuara oleh pelakon suara Malaysia. pelakon kanak-kanak telah digunakan untuk peranan yang lebih muda; [19] bagaimanapun, Mat, Ana, Bo, dan Tak telah disuarakan oleh pelakon yang berada di awal dua puluhan mereka. [23][24] Pelakon tertentu mempunyai tugas menyuarakan pelbagai peranan; sebagai contoh, pengarah suara itu adalah bertanggungjawab untuk bercakap peranan Mrs Hew dan Yah. Pada mulanya, bakat suara telah diupah di Los Angeles untuk mengalih sunting versi bahasa Inggeris, tetapi mereka "disimpan terjerumus ke dalam loghat Jamaica". [10] Walaupun lagu runut bunyi ini tidak digunakan dalam siri ini, penerbit berasa ia terlalu lucu membuang dan dimasukkan dalam The Making of Kampung Boy,[10] yang disiarkan seminggu sebelum permulaan siri ini.[25]
| Watak | Pelakon suara | |
|---|---|---|
| Melayu | Inggeris | |
| Mat | Ashraf Adeeb
Nur Aishah Othman |
Ashraf Adeeb |
| Bo | Sharifah Shahirah | Lara Fabregas |
| Tak | Iedil Dzuhrie Alaudin
Adiwayu Ansar Zainuddin |
Premkumar Livadiveloo |
| Normah | Raja Akmar Raja Biazid | Anusha Eliz Peterson |
| Ana | Raphaela Lee
Natasha Yusof |
Samantha Tan |
| Yeop | Hafidzuddin Fazil | Kennedy John Michael |
| Yah | Rosediani Ahmad Nordin | Norina Yahya |
| Opah | Rosman Ishak | Mano Maniam |
| Tok Din | Zaibo | |
| Mrs. Hew | Norina Yahya
| |
| Mustapha | Zaibo | Zahim Albakri |
| Farouk | Colin Chong | Huzir Sulaiman |
Latar belakang
suntingManakala buku komik Kampung Boy berdasarkan kehidupan di tahun 1950-an, animasi sempalan yang telah diterbitkan pada 1990-an.[14] Walaupun pemandangan dan butir-butir yang dibesar-besarkan, animasi itu adalah tepat dalam gambarannya tentang kampung Malaysia dan kehidupan penduduknya.[26] Dr Rohani Hashim dari Pusat Pengajian Komunikasi Universiti Sains Malaysia, yang menyatakan siri ini sebagai "rekreasi terperinci zaman kanak-kanak Melayu luar bandar".[27] Susun atur kampung Mat dan gaya rumah syarikatnya mencontohi orang-orang di kawasan luar bandar di Perak, Malaysia-kelompok rumah beratur sungai, yang menyediakan air untuk keperluan penduduk kampung. Kanak-kanak bermain di kawasan hutan berhampiran, manakala orang dewasa kesusahan di ladang-ladang dan berulang-alik ke bandar untuk bekerja.[28]
Saperstein mengarahkan penggunaan warna-warna hangat dan lembut dalam siri ini; skim warna ini telah dimodelkan selepas Winnie the Pooh,[10] penganugerahan "lembut, rasa yg suka", menurut wartawan Far Eastern Economic Review S. Jayasankaran, untuk animasi.[8] Kebanyakan visual rancangan tersebut diikuti seni gaya Lat. Garis telah disediakan dengan cara berani, membuat objek menonjol dari latar belakang-an kesan terutamanya dibantu dengan penggunaan yang kaya dengan coklat, hijau, dan kuning sebagai warna utama. dua warna yang lalu banyak digunakan dalam gambaran-gambaran alam semula jadi, berbeza baik antara satu sama lain dan memisahkan latar belakang dari jalan tengah. Selain sebagai warna utama untuk rumah-rumah, coklat yang digunakan sebagai nada kulit watak-watak. Seri dengan "pendek dan bentuk bulat", Mat dan rakan-rakan Melayu diserlahkan dengan warna-warna terang.[19]
Tema dan mercu
suntingEpisod Kampung Boy mengikuti struktur yang mengingatkan kartun Hollywood. Setiap episod mengandungi dua cerita berasingan yang tema menjalin satu sama lain sebagai suis persembahan antara babak kedua-dua cerita. Pada akhir episod, kedua-dua benang diselesaikan dengan idea yang sama. Secara umumnya, satu cerita memberi tumpuan kepada anak-anak kampung, dan yang lain pada orang dewasa. [29] Pencipta Kampung Boy menahan dirinya daripada menyalin idea yang biasa dijumpai di dalam kartun Barat dan Jepun. animasi Malaysia yang lain yang dihasilkan sejak tahun 1990-an telah tidak begitu teliti setia kepada menggambarkan imej dan tema biasa kepada penduduk tempatan-contohnya, protagonis Sang Wira (1996) menanggung persamaan yang ketara dengan Doraemon, dan beruang dan lebah dalam Ngat dan Taboh (2002) bermain di luar telatah sama dengan Tom and Jerry. penglibatan rapat Lat dengan projek yang disimpan gambaran yang setia kepada budaya Malaysia. [17] Kehidupan kampung dalam animasi mempunyai "elemen biru-benar Malaysia" seperti khurafat ghaib (pontianak), monyet dilatih untuk memetik kelapa, dan tradisi yang telah dilupakan dalam peralihan dari luar bandar untuk kehidupan bandar. [10][30]
Siri kartun meneroka idea-idea melalui aktiviti-aktiviti watak-watak, terutamanya interaksi mereka dengan satu sama lain.[21] Rohani mengklasifikasikan genre persembahan drama komedi. [1] Menurut beliau, tema utama di Kampung Boy adalah nostalgia, membawa niat Lat untuk menggambarkan zaman kanak-kanak luar bandar sebagai satu pengalaman yang "lebih menarik dan kreatif" daripada membesar di persekitaran bandar.[26] Beberapa episod memperjuangkan cara kampung yang hidup. Dalam "Orang Bandar Datang", Mat dan kawan-kawannya mengalahkan pasukan bola sepak bandar kerana kekuatan mereka dibesarkan dari melakukan kerja keras di kampung. "Si Mat Manusia Pintar" menunjukkan bahawa alam sekitar tidak tercemar daripada kampung menggalakkan asuhan kanak-kanak yang lebih sihat dan lebih bijak. Normah tiba dari bandar dalam "Mat Main Wayang", dan walaupun dia enggan dari menyembah-kampung pada mulanya, dia dimenangkan oleh kelembutan penduduk kampung ke arahnya.[31]
Pencerobohan teknologi moden dan sikap ke dalam cara hidup kampung indah juga merupakan topik utama dalam siri ini.[21] Beberapa episod memperkenalkan peralatan elektrik dan idea-idea yang berkaitan dengan gaya hidup bandar kepada penduduk kampung. [8][10] Sebagai contoh, kemudahan kereta motor berbanding penggunaan kereta lembu tradisional dibahaskan oleh watak-watak dalam "Naik Keretaku". Walaupun sokongan rancangan tersebut daripada kehidupan di desa, ia menggambarkan aspek kehidupan moden dalam cahaya yang positif juga. Opah, seorang perempuan tua, digambarkan sebagai seorang wanita moden yang mampu, mahir dalam memandu sebuah van dan memasang televisyen.[32] Bandar ini mempunyai ciri-ciri sebagai pintu masuk kepada pelbagai budaya dan idea-idea yang tidak ditemui di sebuah perkampungan luar bandar Malaysia, seperti yang ditunjukkan dalam pertemuan dan pembentukan sebuah persahabatan antara Mat dan seorang budak Cina dalam "Naik Keretaku".[33]
Siri ini juga meneroka perubahan dalam masyarakat luar bandar Malaysia yang telah berlaku semasa tahun 1950-an hingga 1990-an. Sebagai contoh, melalui imbasan, "Mak, Kahwinkan Kami!" memaparkan adat perkahwinan tradisional yang tidak lagi diamalkan oleh penduduk bandar. Hubungan keluarga akan ditunjukkan untuk menjadi kuat dalam ahli-ahli komuniti keluarga luar bandar menunjukkan perhatian dan keprihatinan satu sama lain. Sebaliknya, orang-orang yang tenggelam dalam kehidupan bandar yang digambarkan telah kehilangan bon perkauman mereka. Walaupun keluarga Mat digambarkan mengikut peraturan masyarakat patriarki Melayu, nilai-nilai moden dalam gambaran itu. Yap tidak meninggalkan tanggungjawab pembesaran anak semua untuk Yah; dia menjaga Ana semasa dia jam tangan atas Mat. Walaupun siri ini membentangkan watak wanita sebagai suri rumah, ini menyatakan perkara ini dalam "Nasib Si Gadis Desa" bahawa peranan keluarga tradisional wanita Melayu sebagai sama dan berharga sebagai seorang lelaki itu. Episod ini juga menyebut pencapaian wanita dalam kerjaya seperti penerokaan angkasa dan sains.[34]
Secara keseluruhan, Rohani berkata, siri kartun Lat telah secara halus mencatatkan kisah "cepat lenyap tradisi Melayu dan tidak bersalah", manakala menasihati penonton untuk mempertimbangkan perubahan masyarakat di sekeliling mereka. [27] Menurut beliau, kebimbangan kartunis adalah untuk memberi inspirasi kepada penonton untuk mempertimbangkan kadar pembandaran dan menyedari bahawa penggunaan atau penolakan nilai-nilai baru adalah keputusan bersama oleh mereka. [35] Rancangan ini, pada pendapat beliau, menunjukkan bahawa perubahan perlu diperiksa dengan teliti dan diterima pakai hanya jika memberi manfaat kepada masyarakat. Tambahan pula, penggunaan idea dan budaya baru perlu menjadi satu proses yang beransur-ansur, dan perubahan disesuaikan dengan sewajarnya kepada masyarakat.[36]
Episod
sunting| Siri | Episod | Tayangan asal | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tayangan pertama | Tayangan terakhir | Rangkaian | ||||
| Rintisan | 10 Februari 1997 | TV1 | ||||
| 1 | 13 | 14 September 1999 | 7 Disember 1999 | Astro Ria | ||
| 2 | 13 | 20 Jun 2000 | 12 September 2000 | |||
Sambutan, legasi dan pencapaian
suntingKampung Boy telah diserahkan kepada Pesta Filem Animasi Antarabangsa Annecy 1999 di Perancis. Salah satu episod, "Oh, Tok!", memenangi Animasi Terbaik bagi siri televisyen 13 minit dan banyak lagi.[37] Episod ini adalah mengenai pohon beringin menyeramkan yang menjadi objek ketakutan Mat.[8] Oleh kerana kandungan tempatan dalam animasi dan rayuan nostalgia kehidupan di desa, ulama komik Malaysia Muliyadi Mahamood menjangka kejayaan untuk Kampung Boy di negaranya.[21]
Siri 26 episod popular dengan golongan muda dan menerima ulasan positif untuk butiran teknikal dan kandungan.[38][39] Ia juga menarik kritikan untuk persamaan dengan siri kartun Amerika Syarikat, The Simpsons; penonton menyedari bahawa keluarga Malaysia Mat adalah sama dalam beberapa cara untuk keluarga berfungsi Amerika Bart Simpson. Begitu juga, beberapa pengkritik menegaskan bahawa bahasa Inggeris dituturkan di Kampung Boy ketara berbeza dari Bahasa Inggeris Malaysia,[19] yang banyak dipengaruhi oleh Bahasa Inggeris British; Wartawan Daryl Goh melihat loghat Amerika untuk suara-suara bahasa Inggeris.[11] Lat menjelaskan bahawa penerbit terpaksa nada turun penggunaan "tradisional adat istiadat Melayu, yang menawarkan penginapan berkualiti dan bahasa" untuk memasarkan siri ini kepada penonton global yang lebih luas. Rohani mendapati keputusan "dikesali"; ia membuat animasi kurang daripada produk Melayu yang tulen.[19]
Animasi ini telah dianggap oleh Dr Paulette Dellios, dari Bond University's School of Humanities and Social Sciences, sebagai artifak budaya: peringatan dan pemeliharaan cara lama sesebuah negara hidup, dicipta dan dihasilkan oleh sebuah pasukan antarabangsa, dan dipaparkan melalui teknologi moden untuk dunia.[40] Menurut Rohani, Kampung Boy merupakan satu rekod tradisi Melayu dan peralihan yang dialami oleh masyarakat luar bandar pada tahun 1950-an hingga 1990-an.[36] Di antara beberapa animasi Malaysia yang menggunakan tetapan tempatan, siri Lat adalah dalam pengarah filem veteran Hassan Abdul Muthalib melihat yang terbaik dalam menggambarkan budaya dan tradisi negara; Hassan juga berkata kejayaan dalam memasarkan siri ini di luar negara menjadikan Kampung Boy penanda aras bagi industri animasi Malaysia.[18]
Rujukan
sunting- ^ a b c Rohani 2005, m/s. 390.
- ^ Lat 2001, m/s. 153–154.
- ^ Lent 2008, m/s. 32.
- ^ a b c Muliyadi 2001, m/s. 146.
- ^ Unhealthy Elements 2004.
- ^ Crossings: Datuk Lat 2003, 39:35–40:07, 41:09–41:41.
- ^ Campbell 2007.
- ^ a b c d e f g h Jayasankaran 1999, m/s. 36.
- ^ a b c d Lat 2001, m/s. 154.
- ^ a b c d e f Goh 1999.
- ^ Hassan 2007, m/s. 296.
- ^ DeMott 2004.
- ^ a b Lat Cartoon Series 1996.
- ^ Muliyadi 2001, m/s. 145.
- ^ Seneviratne 2002.
- ^ a b Hassan 2007, m/s. 292.
- ^ a b Hassan 2007, m/s. 293.
- ^ a b c d e f Rohani 2005, m/s. 391.
- ^ Rohani 2005, m/s. 397.
- ^ a b c d Muliyadi 2001, m/s. 147.
- ^ Rohani 2005, m/s. 391–392.
- ^ Haliza 2000.
- ^ Chandran 2005.
- ^ Haliza 1999a.
- ^ a b Rohani 2005, m/s. 392.
- ^ a b Rohani 2005, m/s. 389.
- ^ Rohani 2005, m/s. 392–394, 396, 398.
- ^ Hassan 2007, m/s. 292–293.
- ^ Rohani 2005, m/s. 396.
- ^ Rohani 2005, m/s. 394–395.
- ^ Rohani 2005, m/s. 393–394.
- ^ Rohani 2005, m/s. 394.
- ^ Rohani 2005, m/s. 396–397.
- ^ Rohani 2005, m/s. 395.
- ^ a b Rohani 2005, m/s. 398.
- ^ Haliza 1999b.
- ^ Muliyadi 2001, m/s. 147–148.
- ^ More than a Cartoonist 2007, m/s. 257.
- ^ Dellios 2000, m/s. 1.
Bibliografi
sunting- Temubual, introspektif sendiri
- Campbell, Eddie; Lat (subjek) (15 Januari 2007). "Campbell Interviews Lat: Part 3". First Hand Books—Doodles and Dailies. New York, Amerika Syarikat: First Second Books. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-06-23. Dicapai pada 2010-03-13.
- Lat (2001). "Vignette: Notes of a Cartoonist Temporarily Turned Animator". Dalam Lent, John (penyunting). Animation in Asia and the Pacific. Indiana, Amerika Syarikat: Indiana University Press. m/s. 153–154. ISBN 0-253-34035-7.CS1 maint: ref=harv (link)
- Sumber akademik
- Dellios, Paulette (2000). "Museums in the Global Kampung: Mixed Messages". Culture Mandala: The Bulletin of the Centre for East-West Cultural and Economic Studies. Queensland, Australia: Universiti Bond. 4 (1): 1–8. ISSN 1322-6916. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-11-03. Dicapai pada 2010-03-10.CS1 maint: ref=harv (link)
- Lent, John (2008). "Asian Animation and Its Search for National Identity and Global Markets 1". ASIFA Magazine: The International Animation Journal. Jil. 21 no. 1. Hertfordshire, United Kingdom: John Libbey Publishing. m/s. 31–41.CS1 maint: ref=harv (link)
- Muliyadi Mahamood (2001). "The History of Malaysian Animated Cartoons". Dalam Lent, John (penyunting). Animation in Asia and the Pacific. Indiana, Amerika Syarikat: Indiana University Press. m/s. 131–152. ISBN 0-253-34035-7.
- Rohani Hashim (2005). "Lat's Kampong Boy: Rural Malays in Tradition and Transition". Dalam Palmer, Edwina (penyunting). Asian Futures, Asian Traditions. Kent, United Kingdom: Global Oriental. m/s. 389–400. ISBN 1-901903-16-8.
- Hassan Abdullah Muthalib (Jun 2007). "From Mousedeer to Mouse: Malaysian Animation at the Crossroads". Inter-Asia Cultural Studies: Southeast Asian Cinema. Hong Kong: Dow Jones & Company. 8 (2): 288–297. doi:10.1080/14649370701238755. ISSN 1464-9373. IDNumber: 512199. Dicapai pada 2010-12-04.
- Sumber kewartawanan
- Chandran, Sheela (10 Julai 2005). "Smile with Shiera". The Star. Selangor, Malaysia: Star Publications. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-08-19. Dicapai pada 2010-08-19.CS1 maint: ref=harv (link)
- Crossings: Datuk Lat (Television production). Singapore: Discovery Networks Asia. 21 September 2003.
- DeMott, Rick (9 November 2004). "Nick Asia To Air Annecy Winning Kampung Boy". AWN.com. Los Angeles, United States: Animation World Network. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-08-18. Dicapai pada 2010-07-16.CS1 maint: ref=harv (link)
- Goh, Daryl (27 August 1999). "Lat's of Village People". The Star. Selangor, Malaysia: Star Publications. Diarkibkan daripada yang asal pada 2005-02-13. Dicapai pada 2010-08-26.CS1 maint: ref=harv (link)
- Haliza Ahmad (19 August 1999a). "'Kampung Boy' Arrives". The Malay Mail. Kuala Lumpur, Malaysia: New Straits Times Press. m/s. 11. Proquest ID: 44037523. Dicapai pada 2010-07-24.
- Haliza Ahmad (24 December 1999a). "Annecy Awards '99 for Lat's Kampung Boy". The Malay Mail. Kuala Lumpur, Malaysia: New Straits Times Press. m/s. 15. Proquest ID: 47449038. Dicapai pada 2010-07-24.
- Haliza Ahmad (2000-07-24). "Voices Behind Kampung Boy Characters". The Malay Mail. Kuala Lumpur, Malaysia: New Straits Times Press. m/s. 23. Proquest ID: 56810987. Dicapai pada 2010-07-24.
- Jayasankaran, S (22 July 1999). "Going Global". Far Eastern Economic Review. Hong Kong: Dow Jones & Company. 162 (29): 35–36. ISSN 0014-7591. Proquest ID: 43402018. Dicapai pada 2010-03-12.CS1 maint: ref=harv (link)
- Manavalan, Theresa (4 July 1999). "Kampung Boy Hits Big Time". New Sunday Times. Kuala Lumpur, Malaysia: New Straits Times Press. m/s. 10. Proquest ID: 42901498. Dicapai pada 2010-05-18.CS1 maint: ref=harv (link)
- "Lat Cartoon Series to Debut on Astro TV". New Straits Times. Kuala Lumpur, Malaysia: New Straits Times Press. 26 November 1996. m/s. 9. Proquest ID: 21908173. Dicapai pada 2010-03-14.
- "More than a Cartoonist". Annual Business Economic and Political Review: Malaysia. Kuala Lumpur, Malaysia: Oxford Business Group. 2 (Emerging Malaysia 2007): 257–258. January 2007. ISSN 1755-232X. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-15. Dicapai pada 2010-12-04.
- Seneviratne, Kalinga (12 December 2002). "Asia's Animation Industry Spreads Its Wings". Asia Times Online. Hong Kong. Inter Press Service. Diarkibkan daripada yang asal pada 2004-11-17. Dicapai pada 2010-08-19.CS1 maint: ref=harv (link)
- "'Unhealthy' Elements Invading Local Cartoon Industry, Says Lat". Financial Times. Kuala Lumpur: Financial Times Group. Bernama. 7 February 2004. m/s. 1. Proquest ID: 541584751. Dicapai pada 2010-07-27.