Malaran tak geser lelangit

Malaran tak geser lelangit ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara j dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan j dalam X-SAMPA.

Nombor AFA153
Pengekodan
X-SAMPAj
Imej
Sampel audio
noicon

Dalam bahasa Melayu, malaran tak geser lelangit dilambangkan oleh huruf y, contohnya: ya dan saya. Dalam IPA, huruf j digunakan sempena penggunaannya dalam kebanyakan bahasa Eropah Utara, Tengah dan Timur, misalnya dalam bahasa Jerman, Jahr ("tahun"). Bunyi ini difahamkan tidak wujud pada suku kata awal bahasa Melayu Kuno – kata-kata pinjaman Sangsakerta dengan fonem ini dipelatkan naik belakang gusi berbunyi letus /dʒ/ (misalnya جاسjasa dari यशस् yaśas) sehingga meluasnya penyebaran agama Islam yang mengalakkan pendidikan bahasa Arab dengan huruf ي‎ ya.[1]

Ciri-ciri

sunting

Ciri-ciri malaran tak geser lelangit:

Penggunaan

sunting
Bahasa Perkataan IPA Erti Catatan
Melayu [[[Ortografi bahasa Melayu|sayang]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [sayaŋ] 'sayang' Rujuk fonologi bahasa Melayu
Arab Baku يوم [jawm] 'hari' Rujuk fonologi bahasa Arab
Catalonia[2] [[[Ortografi bahasa Catalonia|veiem]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [bəˈjɛm] 'kita lihat' Rujuk fonologi bahasa Catalonia
Cina Kantonis [[[Aksara Cina|日]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-yue-Hani (bantuan)/jat9 [jɐt˨ʔ] 'hari' Rujuk Bahasa Kantonis Baku
Mandarin /yī [ji˥] 'satu' Rujuk Bahasa Mandarin Baku
Inggeris [[[Ortografi bahasa Inggeris|you]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [juː] 'kamu' Rujuk fonologi bahasa Inggeris
Itali[3] [[[Abjad Itali|ione]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [ˈjone] 'ion' Rujuk fonologi bahasa Itali
Jepun やった/yatta [jatːa] 'sudah' Rujuk fonologi bahasa Jepun
Jerman [[[Ortografi bahasa Jerman|Joch]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [jɔx] 'kandar' Rujuk fonologi bahasa Jerman
Korea 야구/yagu [ˈjaːɡu] 'besbol' Rujuk fonologi bahasa Korea
Perancis [[[Ortografi bahasa Perancis|yeux]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [jø] 'mata' Rujuk fonologi bahasa Perancis
Poland[4] [[[Ortografi bahasa Poland|jutro]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [ˈjutrɔ] 'esok' Rujuk fonologi bahasa Poland
Rusia я [ja] 'saya' Rujuk fonologi bahasa Rusia
Sepanyol[5] [[[Ortografi bahasa Sepanyol|viuda]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [ˈbjuða] 'balu' Alofon bukan sukuan bagi /i/. Rujuk fonologi bahasa Sepanyol
Vietnam [[[Abjad Vietnam|de]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) [jɛ] 'kayu manis' Rujuk fonologi bahasa Vietnam
Zapotec Tilquiapan[6] yan [jaŋ] 'leher'

Rujukan

sunting
  1. ^ Hoogervorst, Tom (2017). "Lexical Influence From North India To Maritime Southeast Asia: Some New Directions". Man In India. 95 (4): 295.
  2. ^ Carbonell & Llisterri (1992:53)
  3. ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
  4. ^ Jassem (2003:103)
  5. ^ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:256)
  6. ^ Merrill (2008:108)

Bibliografi

sunting
  • Carbonell, Joan F. & Joaquim Llisterri (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association 22 (1-2): 53-56
  • Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association 33 (1): 103-107
  • Martínez-Celdrán, Eugenio; Ana Ma. Fernández-Planas & Josefina Carrera-Sabaté (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association 33 (2): 255-259
  • Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114
  • Rogers, Derek & Luciana d'Arcangeli (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association 34 (1): 117-121
  • Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association 20 (2): 37-41