Letupan gusi tak bersuara
Letupan gusi tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara t dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan t dalam X-SAMPA. Dalam bahasa Melayu, letupan gusi tak bersuara dilambangkan oleh huruf t, contohnya: tidak, pentas dan saat.
| Nombor AFA | 103 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | t | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Ciri-ciri sunting
Ciri-ciri letupan gusi tak bersuara:
- Cara artikulasinya adalah letupan atau hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
- Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Bentuk varian sunting
| IPA | Huraian |
|---|---|
| t | t Konsonan tenuis |
| tʰ | t berhembusan |
| tʲ | t terlelangit |
| tʷ | t terbibir |
| ⁿt | t prasengau |
| tˁ | t terfarinks |
| t̚ | t tak terlepas |
| tʼ | t ejektif |
Penggunaan sunting
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|tahun]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tahun] | 'tahun' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Belanda[1] | [[[Ortografi bahasa Belanda|taal]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [taːl] | 'bahasa' | Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Cina | Mandarin | [[[Aksara Cina|大]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani (bantuan)/dà | [ta˥˩] | 'besar' | Dibezakan dengan bentuk berhembusan. Rujuk Bahasa Mandarin Baku |
| Czech | [[[Ortografi bahasa Czech|toto]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [toto] | 'ini' | Rujuk fonologi bahasa Czech | |
| Finland | [[[Abjad Finland|parta]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [pɑrtɑ] | 'janggut' | Alofon bagi letupan gigi tak bersuara. Rujuk fonologi bahasa Finland | |
| Inggeris | [[[Ortografi bahasa Inggeris|tick]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tʰɪk] | 'tanda rait' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris | |
| Jepun[2] | 特別/[[[Perumian bahasa Jepun|tokubetsu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tokɯbetsɯ] | 'istimewa' | Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|Tochter]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈtʰɔxtɐ] | 'anak perempuan' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Norway | [[[Abjad Norway|tann]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tɑn] | 'gigi' | Rujuk fonologi bahasa Norway | |
| Nunggubuyu[3] | [taɾawa] | 'tamak' | |||
| Perancis[4] | [[[Ortografi bahasa Perancis|tordu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tɔʀdy] | 'bengkok' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Sweden | [[[Abjad Sweden|tåg]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈtʰoːɡ] | 'keretapi' | Rujuk fonologi bahasa Sweden | |
| Thai | [[[Abjad Thai|ตา]]] Error: {{Lang}}: aksara: thai tidak disokong untuk kod: th (bantuan)/ta | [taː˥˧] | 'mata' | ||
| Vietnam | ti | [ti] | 'kecacatan' | Rujuk fonologi bahasa Vietnam | |
| Yunani | τρία | [ˈtria] | 'tiga' | Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden | |
Rujukan sunting
- ^ Gussenhoven (1992:45)
- ^ Okada (1991:94)
- ^ Ladefoged (2005:158)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
Bibliografi sunting
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
- Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97