Wikipedia

Saluki

baka anjing dari Semenanjung Arab
Rencana ini mengenai baka anjing. Untuk perkhidmatan kereta api penumpang, sila lihat Saluki (Amtrak). Untuk program sukan kolej yang menggunakan haiwan ini sebagai simbol, sila lihat Southern Illinois Salukis.

Saluki[a] ialah satu baka terpiawai yang dikembangkan daripada anjing pemburu penglihatan – anjing yang berburu terutamanya dengan penglihatan dan bukan pula dengan bau kuat – yang pernah digunakan oleh suku-suku nomad untuk menumbangkan haiwan buruan.[2] Anjing ini pada asalnya dibiakbakakan di Semenanjung Arab.[1] Baka moden biasanya berdada dalam dan bertungkai panjang[2] dan anjing serupa muncul dalam kesenian zaman pertengahan dan kesenian purba. Baka ini paling berkait rapat dengan anjing pemburu Afghan, iaitu baka basal yang mendahului kemunculan baka-baka moden pada abad ke-19[3] dan saluki telah dibiakbakakan secara tulen di Timur Tengah, termasuk oleh kerabat diraja, sejak sekurang-kurangnya zaman itu, dan di Barat (terutamanya di Britain dan di Jerman) sejak tahun 1840-an (dengan piawaian baka yang diasaskan di Barat dan di Timur Tengah pada sekitar tahun 1920-an–1930-an), namun sebagai baka tempatan bebas membiak, anjing serupa adalah umum sebagai haiwan jalang di Timur Tengah. Satu baka terpiawai berkaitan ialah sloughi dari Afrika Utara.

Saluki
Negara asalSemenanjung Arab[1]
Trait
Berat 18–27 kg (40–60 lb)
Tinggi 58–71 cm (23–28 in)
Bulu licin dan "berjumbai"
Warna putih, krim, perang kekuning-kuningan, merah, grizzle/sawo matang, hitam/sawo matang, dan triwarna (putih, hitam, dan sawo matang)
Jangka hayat 12–14 tahun
Anjing (Canis lupus familiaris)
Saluki

Nama sunting

Asal usul nama baka ini tidak jelas.[4][5] Saluki juga telah dipanggil anjing pemburu gazel, anjing pemburu Arab, dan grehaun Parsi.[2] Salah satu cadangan asal usul nama baka ini ialah salu-ki bahasa Sumeria purba yang diterjemahkan kepada "bumi junam".[6] Walau bagaimanapun, tiada bukti bahawa baka wujud pada masa itu atau dirujuk oleh orang Sumeria dengan nama ini, dan tiada juga kepastian tentang hal yang mungkin dimaksudkan dengan "junam [ke/ke dalam] bumi" sebagai rujukan kepada anjing. Ini mencadangkan penggalian untuk haiwan mangsa yang berkorok, tetapi terdapat juga cerita (lihat di bawah) tentang anjing yang dilemparkan ke arah haiwan buruan oleh pemburu penunggang unta.

Nama yang digunakan untuk baka moden dapat diterbitkan daripada salūqiyyah (bahasa Arab untuk "Seleukia", sebuah kota Mesopotamia yang kini di Iraq), yang muncul dalam puisi Arab pra-Islam. Walau bagaimanapun, ini dipertikaikan.[7]:56 Diplomat British Terence Clark menulis bahawa perkataan bahasa Arab salūqiyy menunjukkan "[orang atau benda] dari tempat yang bernama Salūq". Tradisi Arab menyatakan bahawa Salūq ialah sebuah kota purba di Yaman yang tidak jauh dari Ta'izz moden dan orang Arab mengaitkan kota ini dengan asal usul baka ini. Walau bagaimanapun, perkataan salūqiyy mungkin diterbitkan daripada rujukan kepada beberapa tempat lain: Saluq di Armenia, dan tiga buah kota yang dipanggil Saluqiyah. Salah sebuah kota telah menjadi Silifke moden, Turki; sebuah lagi berada dekat dengan Antokiah (Antakya moden), Turki; dan yang ketiga terletak dekat dengan Baghdad, Iraq. Baghdad mengatasi Tisfun, ibu kota Empayar Parsi, yang terletak sekitar 30 kilometer (20 bt) ke tenggara. Tisfun sendiri telah menggantikan dan menyerap Seleukia, ibu kota pertama Empayar Seleukia (312 SM – 65 M).[8]

Walau apa pun, kata sifat salūqiyy mungkin telah diterbitkan oleh orang Arab di Semenanjung Arab daripada perkataan berbunyi serupa untuk Seleukia yang digunakan dalam bahasa Aramia dan bahasa Suryani yang dituturkan di sana oleh orang Asyur di bahagian Mesopotamia itu, tetapi tiada bukti yang tidak dapat disangkal.[8]

 
Saluki Kurdi dari barat Iran

Perihal sunting

 
Saluki "berjumbai" dari Qatar
 
Saluki dengan lapis bulu berwarna gelap

Saluki ialah anjing pemburu penglihatan – memburu dengan penglihatan lebih daripada dengan bau atau bunyi – dan menumbangkan buruannya untuk membunuh atau mengutip buruannya. Julat saiz normal untuk baka moden ialah 58–71 sentimeter (23–28 in) pada paras kelasa dan beratnya ialah 16–32 kilogram (35–70 lb).[9] Saluki betina adalah lebih kecil sedikit daripada jantan.[10] Kepalanya panjang dan sempit dengan mata besar dan telinga labuh.[10] Ekor baka ini panjang dan melengkung.[10] Ia mempunyai tubuh tipikal berdada dalam dan bertungkai panjang pada anjing pemburu penglihatan.[2] Lapis bulunya terdapat dengan pelbagai warna termasuk putih, krim, perang kekuning-kuningan, merah, grizzle/sawo matang, hitam/sawo matang, dan triwarna (putih, hitam, dan sawo matang).[11]

Penampilan keseluruhan saluki ialah keanggunan dan simetri. Dua jenis lapis bulu – licin dan "berjumbai" – adalah jelas dalam takungan gen baka ini. Keragaman "berjumbai" mempunyai bulu halus ringan pada belakang tungkai, paha, telinga, dan kadang-kadang tekak.[2] Bulu pada kedua-dua jenis adalah seperti sutera[12] dan kurang gugur jika berbanding dengan baka lain.[13] Saluki yang dibiakbakakan di Timur Tengah paling lazim mempunyai bulu pendek.

Terdapat jenis yang dipanggil "saluki gurun" atau "saluki Sinai" atau "saluki Hijaz", yang diturunkan daripada susur galur yang dibawa terus dari rantau asli baka ini. Ia wujud di seluruh rantau Timur Tengah tetapi asal usulnya adalah di kawasan barat Semenanjung Arab. Di Israel, jenis ini dikenali sebagai "saluki Negev".[14] Saluki gurun tidak mempunyai pengaruh susur galur barat dan ia cenderung untuk mempunyai penampilan lebih primitif. Ia kerap mempunyai tengkorak lebih lebar, muncung lebih pendek, tubuh lebih pendek dan lebih padat, dada lebih lebar, kurang penyudutan, dan ekor lebih pendek daripada saluki barat. Sesetengah saluki gurun yang diimport dari rantau asli telah melalui pemotongan telinga kerana ini ialah tradisi lazimdi negara seperti Iran, Iraq, Turki, dan Syria. Walau bagaimanapun, ada kesukaran untuk seketatnya menentukan anjing yang dianggap sebagai saluki gurun kerana walaupun anjing dengan susur galur "asli" telah dibiakbakakan di dunia barat selama 4 hingga 5 generasi, ramai orang mula memanggilnya anjing "barat".[15] Jenis ini sudah wujud di Amerika Syarikat pada tahun 1980-an dan telah ada pembiakbakaan di Perancis pada tahun 1990-an. Saluki gurun pertama di Finland diimport dari Israel pada Februari 2000.[16] Selepas itu, lebih banyak telah diimport dari negara seperti Syria, Oman, Qatar, dan Turki. Sebagai tambahan kepada negara kelahirannya, ia mempunyai sebagai contoh anjing Iran, anjing Maghribi, anjing Bahrain, dan anjing "saluki Badwi" Arab Saudi, di latar belakangnya.

Kepantasan dan kemampuan fizikal sunting

Walaupun grehaun Inggeris dikreditkan sebagai baka anjing terpantas sehingga jarak sekitar 800 meter (2,600 ka), saluki dianggap lebih pantas di sepanjang jarak lebih jauh. Pada tahun 1996, Guinness Book of Records menyenaraikan saluki sebagai anjing terpantas yang mampu mencapai kelajuan 68.8 kilometer per jam (42.8 mph).[17] Oleh sebab kakinya amat berlapik yang dapat menyerap impak terhadap tubuhnya, saluki mempunyai stamina luar biasa apabila berlari.[12]

Dari segi sejarah, leluhur bagi baka saluki moden digunakan untuk perburuan oleh suku nomad. Buruan tipikal termasuk gazel, kelinci, rubah, dan jakal.[2] Semasa memburu kelinci, pemburu Badwi kadang-kadang menunggang unta dekat dengan buruan sambil memegang anjing sedemikian, yang kemudian dilemparkan ke arah mangsa sambil melaju untuk memberi anjing itu permulaan larian.[18] Pemburu gazel juga telah menggunakan helang sawah atau falkon untuk menyerang kepala mangsa supaya anjing kemudiannya dapat menumbangkan haiwan terganggu itu.

Perangai sunting

Saluki moden telah mengekalkan kualiti hound pemburu dan mungkin kelihatan menyendiri terhadap orang asing. Baka kerap berdikari dan menyendiri ini mungkin sukar untuk dilatih dan ia pada umumnya tidak dapat dipercayai untuk kembali kepada pemiliknya apabila dilepaskan daripada cawak. Kaedah pelatihan telah disyorkan untuk sentiasa bersifat lemah lembut dan sabar.[19] Saluki mungkin mudah menjadi bosan dan bukan baka unggul untuk dibiarkan tanpa pengawasan untuk tempoh lama; walau bagaimanapun, ia sangat sesuai untuk kehidupan di pangsapuri, kerana ia pada umumnya senyap dan tenang sebagai dewasa.[20] Saluki biasanya tidak menyukai permainan atau kegiatan kasar seperti pengutipan bola, tetapi menikmati mainan lembut. Sosialisasi awal membantu untuk mengelakkan rasa takut dan malu di kemudian hari.[19] Dengan naluri perburuannya, anjing ini cenderung untuk mengejar objek bergerak, seperti kucing, burung, tupai, dan pepijat.[13]

Kesihatan sunting

Saluki mempunyai purata jangka hayat sebanyak 12 hingga 14 tahun.[19]

Dalam tinjauan spesifik baka tahun 2006 yang dijalankan oleh The Kennel Club dan British Small Animal Veterinary Association Scientific Committee, maklum balas menekankan beberapa isu kesihatan. Punca utama kematian yang dikenal pasti ialah kanser yang bertanggungjawab untuk 35.6% daripada jumlah kematian dengan bentuk paling lazim iaitu kanser hati atau limfoma. Punca kedua paling lazim berkaitan dengan keadaan jantung, termasuk kegagalan jantung dan kecacatan jantung tidak tentu. Kardiomiopati, desiran jantung, dan isu jantung lain terdapat dalam 17.2% daripada jumlah maklum balas sementara keadaan dermatolik seperti dermatitis atau alopesia dilaporkan dalam 10.8% daripada maklum balas.[21] Usia lanjut tersenarai sebagai punca ketiga paling kerap bagi kematian.[21]

Displasia pinggul adalah jarang pada saluki dengan baka ini yang berkedudukan paling rendah dalam tinjauan oleh British Veterinary Association pada tahun 2003. Baka ini mendapat purata 5 mata, dengan skor 0 sebagai yang rendah, manakala 106 adalah tinggi.[22]

Sejarah sunting

 
Dua ekor saluki [judul moden], dilukis oleh Maharaja Xuande dari China (1399–1435)
 
Petroglif Golpayegan dari 10,000–12,000 tahun lalu menunjukkan seekor anjing, seorang pemburu, dan seekor helang.

Leluhur saluki secara sejarah dibiakbakakan di Hilal Subur, tempat asal usul pertanian.[1] Imej anjing berlari dengan tubuh panjang dan sempit menghiasi tembikar yang ditemukan di Susa, Iran barat daya yang bertarikh kembali kepada 6,000 tahun dahulu,[23] walaupun gambarannya mempunyai telinga tegak dan runcing.[24] Anjing yang kelihatan serupa dengan saluki ditunjukkan pada ukiran-ukiran dinding dari empayar Sumeria (kini Iraq), yang bertarikh dari tahun 6,000 hingga tahun 7,000 SM.[25] Jasad rangka purba bagi seekor anjing yang dikenal pasti berbentuk grehaun/saluki digali di Tell Brak di Syria moden dan bertarikh hampir-hampir 4,000 tahun sebelum kini.[26][27] Anjing yang kelihatan serupa dengan saluki dan grehaun Inggeris semakin banyak digambarkan di makam-makam Mesir dari Kerajaan Pertengahan (2134 SM–1785 SM) dan selanjutnya,[7]:55 namun semasa dinasti Kelapan Belas Mesir anjing mirip saluki menjadi terkenal,[28] lalu menggantikan anjing pemburu yang dipanggil tesem (yang dianggap serupa dengan anjing paria moden[29] atau istilah generik untuk anjing) dalam seni Mesir purba.[30] Keragaman ini tersebar ke selatan ke Sudan.[31]

 
Lukisan Heinrich IV, Herzog Sachsen, oleh Lucas Cranach menggambarkan seekor anjing yang menyerupai saluki

Dari Iran, anjing sedemikian disebut dalam puisi Khaghani (1121–1190), yang digambarkan dalam lukisan-lukisan katik bagi adegan perburuan bersama-sama dengan pemanah berkuda oleh Guru Kamāl ud-Dīn Behzād (1450–1535), yang digambarkan dalam ilustrasi buku oleh 'Abd al -Wahhab ibn 'Abd al-Fattah ibn 'Ali (1516).[32]

Laluan Sutera ialah laluan perdagangan yang terbentang dari Iran purba ke China. Contoh-contoh anjing yang kelihatan seperti saluki dilukis oleh pihak Cina, Maharaja Ming kelima Zhū Zhānjī, yang lebih dikenali sebagai Maharaja Xuande semasa Dinasti Ming (1368–1644). Ukiran pada lukisan itu berbunyi "dilukis secara main-main [dengan] berus empayar" pada tahun 1427; mohor merah tambahan ditambahkan pada tahun-tahun kemudian oleh para pemilik lukisan itu, yang juga mendedahkan bahawa lukisan itu berada dalam koleksi Imperial China pada abad ke-18.[33] Artifak terdahulu lain menempatkan anjing serupa mirip saluki jauh lebih awal dalam sejarah China ke dinasti Tang Abad ke-7 atau malah sebelum itu.[34][35] Anjing pemburu penglihatan kontemporari China, xigou, dianggap mempunyai sejarah purba yang mungkin dikaitkan dengan import saluki bersejarah Laluan Sutera, tetapi ada keketaraan bahawa dalam perbandingan genom terkini bagi anjing wujud, xigou terpisah daripada kedua-dua kumpulan anjing pemburu penglihatan, Barat, serta Timur (yang termasuk saluki).[36]

Dari Eropah, legenda berpendapat bahawa tentera salib yang pulang membawa anjing jenis saluki dari Timur Tengah.[37] Lukisan Henry IV, Duke Saxony dengan anjing pemburunya, yang dilukis oleh Lucas Cranach si Tua pada tahun 1514, menunjukkan seekor anjing yang dianggap oleh sesetengah orang mewakili saluki leluhur. Anjing itu memakai kolar yang berhias dengan cangkerang kekapis, yang merupakan lencana bagi penziarah yang telah mengembara di Jalan Santo Yakobus di Sepanyol.[38] Anjing jenis saluki muncul dalam karya Paolo Veronese tahun 1573 Pemujaan Magi (juga dikenali sebagai Pemujaan Para Raja), yang kini terletak di National Gallery, London.[39][40] Veronese melukis anjing sedemikian dalam dua lagi lukisan keagamaannya: Pernikahan di Cana dan Penemuan Musa.[37]

Syeikh Hamad ibn Isa Al Khalifa, Raja Bahrain semasa tahun 1930-an, terkenal kerana sekawan saluki yang mengiringi baginda ke seluruh dunia Arab dalam perjalanan perburuan. Selepas kemangkatan bagonda, putera baginda Salman ibn Hamad Al Khalifa mencuba untuk memastikan susur galur kekal tulen tetapi susur galur itu menjadi kacuk dengan baka lain. Walau bagaimanapun, susur galur baka tulen daripada kenel diraja diselamatkan oleh usaha Dana Al Khalifa yang diberi dua ekor anak anjing baka tulen oleh Raja, dan kira-kira sedekad kemudian saluki baka tulen didaftarkan dengan Kelab Kenel Bahrain.[41] Kini, baka ini masih dipandang tinggi di seluruh Timur Tengah dan merupakan anjing pemburu untuk bangsawan dan pemerintah di seluruh rantau ini. Walaupun orang Islam secara tradisional menganggap anjing sebagai najis, mereka membuat pengecualian untuk saluki untuk tinggal di dalam khemah keluarga.[9] Saluki biasanya tidak pernah dijual, tetapi dapat dipersembahkan sebagai tanda penghormatan kepada orang.[9] Ia dianggap suci oleh orang Badwi dan diizinkan untuk berada di ruangan wanita, manakala anjing lain mesti dibela di luar.[41]

Pada tahun 2014, sebuah kajian DNA membandingkan anjing dan serigala untuk AMY2B (alfa amilase 2B), iaitu gen dan enzim yang membantu dengan langkah pertama dalam penghadaman kanji diet dan glikogen. Pengembangan gen ini pada anjing patut membolehkan anjing awal mengeksploitasi diet kaya kanji semasa ia memakan sisa daripada pertanian. Data menunjukkan bahawa serigala dan dingo hanya mempunyai dua salinan bagi gen ini dan husky Siberia pula yang dikaitkan dengan pemburu-pemungut hanya mempunyai 3–4 salinan, "manakala saluki, yang secara sejarah dibiakbakakan di Hilal Subur, tempat asal usul pertanian, mempunyai 29 salinan".[1]

Pembiakbakaan di Barat sunting

 
Seekor anjing pemburu gazel daripada Dogs of All Nations (1915), negara asalnya disenaraikan sebagai India.[42]
 
Kepopularan saluki di Amerika Syarikat, menurut American Kennel Club, telah kekal agak stabil selama dekad lepas

Hanya mulai tahun 1840 saluki pertama kali dibawa ke England. Setelah dirujuk sebagai "slughi shami", ia dan sloughi moden dilayan sebagai baka sama;[37] walau bagaimanapun, ujian-ujian genetik terkini telah menunjukkan bahawa kedua-dua baka adalah terpisah secara genetik.[43] Susur galur pembiakbakaan moden berjaya pertama bagi saluki bermula pada tahun 1895, dengan Florence Amherst (anak perempuan kepada Baron Amherst of Hackney ke-1). Setelah melihat saluki dalam lawatan Sungai Nil pada tahun itu, beliau mengimport satu pasangan pembiakbakaan dari kawasan Al Salihah di Mesir Hilir. Sebagai pejuang ketulenan baka, beliau bersusah-payah sendirian selama hampir tiga dekad dan kepopularan sebenar saluki di Eropah tidak bertapak sehingga awal 1920-an, apabila para pegawai yang pulang dari medan Timur Tengah dalam Perang Dunia Pertama dan dari Pemberontakan Arab membawa saluki peliharaan mereka pulang bersama dengan mereka.[44]

Salah seorang ialah Brigadier Jeneral Frederick Lance dari Lancers ke-19 dan isteri beliau, Gladys, yang kembali ke Britain dengan dua ekor saluki dari Sarona, Palestin, tempat tugas beliau semasa pendudukan pascaperang. Pasangan Lance kedua-duanya merupakan pemburu gemar dan berkuda dengan kawanan anjing mereka, termasuk kedua-dua saluki dan terier, untuk meng-course jakal dan gazel dorcas semasa ditempatkan di gurun. Mereka mengimport seekor jantan, bernama Sarona Kelb, yang menjadi pengaruh ke atas baka ini di Barat.[45]

Bersama-sama, pasangan Lance dengan Florence Amherst melancarkan kempen untuk pengiktirafan baka Timur Tengah ini, yang bertepatan dengan fenomena "Tutmania" yang disebabkan oleh penemuan makam Tutankhamun oleh Howard Carter pada lewat tahun 1922. Pada tahun 1923, Saluki or Gazelle Hound Club dibentuk dan The Kennel Club memberikan pengiktirafan rasmi kepada baka ini. Saluki berdaftar pertama dalam buku pembaka Barat merupakan Cyrus dan Slongha Peri, yang diimport dari Iran dan berdaftar dengan kelab kenel Jerman Deutscher Windhundzucht- und Rennverband (DWZRV).[46] DWZRV juga merekodkan perinduk pertama yang lahir di Barat pada tahun 1922.[47]

Import ke England semasa tahun antara perang adalah terutamanya dari kawasan pengaruh dan perdagangan ketenteraan British: Bahrain, Mesir, Transjordan, dan Iraq. Kedua-dua Florence Amherst dan pasangan Lance mengimport ternakan pembiakbakaan dari Transjordan dan Iraq. Walaupun terdapat populasi besar saluki di Jerman, di Belanda, dan di Sweden, tiada satu pun daripada ini yang diimport ke England.[48]

Saluki Inggeris (terutamanya keturunan Sarona Kelb) dieksport ke banyak negara,[49] tetapi menjelang pertengahan tahun 1930-an, minat berkurangan dan dengan meletusnya Perang Dunia Kedua, kegiatan pembiakbakaan dan pertunjukan hampir sepenuhnya terhenti. Bilangan perinduk adalah minimum – cukup untuk memastikan baka ini hidup. Catuan makanan mengkhususkan semua daging yang boleh dimakan untuk manusia dan, untuk mengelakkan saluki daripada mati kebuluran atau dibunuh oleh bom, sesetengah pemilik mengeutanasia seluruh kenel.[50] Sebilangan kecil kenel saluki di Barat terselamat daripada peperangan dan bersama-sama dengan import segar daripada gelombang kedua kepulangan tentera dari Timur Tengah, proses perlahan untuk mengasaskan baka ini semula bermula.[50]

Kepopularan saluki meningkat secara mendadak, dan Saluki Club of America diasaskan pada tahun 1927. Saluki diiktiraf oleh The Kennel Club (United Kingdom) pada tahun 1923 dan oleh American Kennel Club pada tahun 1929.[13][51] Baka ini juga merupakan maskot Universiti Illinois Selatan Carbondale.

Kepopularan saluki di Amerika Syarikat, menurut American Kennel Club, telah kekal stabil pada tahun 2000-an, dengan baka ini yang berada di kedudukan ke-107 pada tahun 1999, telah menurun ke kedudukan ke-118 pada tahun 2008, tetapi menjelang tahun 2008 telah meningkat sekali lagi ke kedudukan ke-112.[52] Pada antara tahun 2000 dengan tahun 2009, 1215 ekor saluki didaftarkan dengan The Kennel Club di United Kingdom,[53] walaupun ini tidak menghampiri bilangan baka lebih popular,[54] ini sejajar dengan baka serupa dalam Kumpulan Hound seperti borzoi, yang mempunyai 1399 ekor anak anjing yang didaftarkan dalam tempoh sama.[53] Pada September 2007, pameran ke-12 Galeri Seni The Kennel Club, "The Saluki in Art", meraikan baka ini dengan menunjukkan pelbagai pameran termasuk karya terracotta dan gangsa, bersama-sama dengan seniman kontemporari dan pelbagai trofi daripada kelab-kelab baka saluki.[55]

Penyelamatan sunting

Saluki (atau anjing baka tempatan yang serupa dengannya) adalah lazim di serata Timur Tengah dan kadang-kadang ditinggalkan.[56] Pertubuhan penyelamatan bekerja dengan tempat perlindungan di Qatar, di Bahrain, dan di tempat lain dan secara langsung dengan rangkaian penyelamat di Kuwait dan di Oman untuk mencarikan anjing ini rumah adopsi di Eropah dan di Amerika Utara.[57][58][59]

Catatan sunting

  1. ^ Jawi: ‏سالوکي‎‎; Arab: سلوقي, rumi: salūqiyy

References sunting

Kutipan sunting

  1. ^ a b c d Freedman, A. (2014). "Genome Sequencing Highlights the Dynamic Early History of Dogs". PLOS Genetics (dalam bahasa Inggeris). 10 (1): e1004016. doi:10.1371/journal.pgen.1004016. PMC 3894170. PMID 24453982.
  2. ^ a b c d e f Case, Linda P. (2005). The Dog: Its Behavior, Nutrition, and Health (dalam bahasa Inggeris). Wiley-Blackwell. m/s. 24. ISBN 978-0-8138-1254-0.
  3. ^ Parker, Heidi G.; dll. (2004). "Genetic structure of the purebred domestic dog". Science (dalam bahasa Inggeris). 304 (5674): 1160–1164, halaman 1161 dan gambar rajah 2. Bibcode:2004Sci...304.1160P. doi:10.1126/science.1097406. PMID 15155949. S2CID 43772173.
  4. ^ Smith, G. Rex. "The Arabian hound, the salūqī–further consideration of the word and other observations on the breed" (Inggeris). Bulletin of the School of Oriental and African Studies 43.3 (1980): 459–465.
  5. ^ Al Aswad, Harun (23 Ogos 2021). "Meet Syria's 'loyal, affectionate and very intelligent' Saluki dogs". Middle East Eye (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 29 Ogos 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  6. ^ "International World History Project" (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 18 Jun 2016. Dicapai pada 11 Mac 2024.CS1 maint: unfit URL (link)
  7. ^ a b Allsen, Thomas T. (2006). The Royal Hunt in Eurasian History (dalam bahasa Inggeris). University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3926-3. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  8. ^ a b [1] (Inggeris) Diarkibkan 19 Jun 2013 di Wayback Machine Saluqi.net
  9. ^ a b c The dog encyclopedia (dalam bahasa Inggeris). Dennis-Bryan, Kim, Baggaley, Ann, John, Katie (ed. ke-1 Amerika). New York, Amerika Syarikat: DK Publishing, Inc. 1 Oktober 2013. ISBN 9781465421166. OCLC 859155647.CS1 maint: others (link)
  10. ^ a b c Palika (2007): hlm. 342
  11. ^ Hale, Rachel (2008). Dogs: 101 Adorable Breeds (dalam bahasa Inggeris). Andrews McMeel. ISBN 978-0-7407-7342-6.
  12. ^ a b Alderton, David (2006). Top to Tail: The 360 Degrees Guide to Picking Your Perfect Pet (dalam bahasa Inggeris). David & Charles. m/s. 71. ISBN 978-0-7153-2589-6. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  13. ^ a b c "AKC Meet the Breeds: Saluki". American Kennel Club (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 30 Disember 2010. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  14. ^ "Aavikkosalukit Israelissa" (dalam bahasa Inggeris). Qashani Saluqis. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 April 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  15. ^ "Aavikkosaluki: Mikä ja miksi" (dalam bahasa Inggeris). Qashani Saluqis. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 Disember 2018. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  16. ^ "Suomen ensimmäiset aavikkosalukit" (dalam bahasa Inggeris). Qashani Saluqis. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 Ogos 2020. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  17. ^ Murgai, R. P. (1996). Hand Book of Dogs (dalam bahasa Inggeris). New Age International. m/s. 108. ISBN 9788122408935. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  18. ^ Vine, Peter (1997). Natural Emirates: Wild Life and Environment of the United Arab Emirates (dalam bahasa Inggeris). Trident Press. m/s. 233. ISBN 978-1-900724-02-9. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  19. ^ a b c O'Neil, Amanda (2006). What Dog? (dalam bahasa Inggeris). Interpet Publishing. m/s. 162–163. ISBN 978-1-84286-117-2. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  20. ^ "Saluki" (dalam bahasa Inggeris). The Kennel Club. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 November 2010. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  21. ^ a b "Summary Results of the Purebred Dog Health Survey for the Saluki Breed" (PDF) (dalam bahasa Inggeris). The Kennel Club. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 10 Ogos 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  22. ^ "Breed Average Hip Scores". British Veterinary Association (dalam bahasa Inggeris). Vetrica. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Disember 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  23. ^ [2] (Inggeris) Diarkibkan 21 April 2017 di Wayback Machine, Susa: Bushnell, Ibex, and hounds at Louvre.
  24. ^ [3] (Inggeris) Diarkibkan 24 Jun 2010 di Wayback Machine, Susa Beaker: Bushnell, Ibex, and hounds at Louvre
  25. ^ The dog encyclopedia (dalam bahasa Inggeris). Dennis-Bryan, Kim, Baggaley, Ann, John, Katie (ed. ke-1 Amerika). New York, Amerika Syarikat: DK Publishing, Inc. 2013. m/s. 131. ISBN 9781465421166. OCLC 859155647.CS1 maint: others (link)
  26. ^ Clutton-Brock, J., 1989. A dog and a donkey excavated at Tell Brak (Inggeris). Iraq, 51, hlm. 217–224.
  27. ^ Structured Deposition of Animal Remains in the Fertile Crescent during the Bronze Age (Inggeris), José Luis Ramos Soldado, Archaeopress, 2016, hlm. 12, ISBN 9781784912697
  28. ^ Goldwasser (2002): hlm. 106
  29. ^ Goldwasser (2002): hlm. 93
  30. ^ Goldwasser (2002): hlm. 109
  31. ^ Ki-Zerbo, J., penyunting (1981). General History of Africa: Methodology and African Prehistory (dalam bahasa Inggeris). University of California Press. m/s. 603. ISBN 9780435948085. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  32. ^ "Khamsa (Quintet) of Nizami" (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2 Oktober 2015. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  33. ^ "Imperial Salukis". Harvard Magazine (dalam bahasa Inggeris). Mei 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Julai 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  34. ^ Clark, Terence. "Hunting Hounds along the Silk Road – Which Way Did They Go?" (PDF). The Silk Road (dalam bahasa Inggeris). 4 (2): 60–65. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  35. ^ Granger, Kelsey (Jun 2021). "Three curious dogs in a Dunhuang manuscript: re-evaluating the identification of "yaks" in Pelliot chinois 2598". Bulletin of the School of Oriental and African Studies (dalam bahasa Inggeris). 84 (2): 341–354. doi:10.1017/S0041977X21000409.
  36. ^ Parker, Heidi G.; Dreger, Dayna L.; Rimbault, Maud; Davis, Brian W.; Mullen, Alexandra B.; Carpintero-Ramirez, Gretchen; Ostrander, Elaine A. (25 April 2017). "Genomic analyses reveal the influence of geographic origin, migration, and hybridization on modern dog breed development". Cell Reports (dalam bahasa Inggeris). 19 (4): 697–708. doi:10.1016/j.celrep.2017.03.079. PMC 5492993. PMID 28445722.
  37. ^ a b c Leighton (1907), hlm. 478
  38. ^ Pilgr From the Ganges to Graceland – An Encyclopedia (Inggeris), Jil. 1. Linda Kay Davidson and David Martin Gitlitz, 2002, hlm. 479.
  39. ^ Branigan, Cynthia A. (2004). The Reign of the Greyhound (dalam bahasa Inggeris). John Wiley & Sons. m/s. 105. ISBN 978-0-7645-4445-3. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  40. ^ "The Adoration of the Kings" (dalam bahasa Inggeris). The National Gallery. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 Januari 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  41. ^ a b Whelan, John (1983). Bahrein: A MEED Practical Guide (dalam bahasa Inggeris). Lynne Rienner Pub. m/s. 49. ISBN 978-0-9505211-7-6. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2021. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  42. ^ Mason, W. E. (1915). Dogs of All Nations (dalam bahasa Inggeris). Eksposisi Antarabangsa Panama-Pasifik. m/s. 36.
  43. ^ Crapon de Caprona, Dominique; Fritzsch, Bernd. "Sloughi, Saluki, Saluqi... Genetic Data Help Separate Semantics From Evidence". Dogs in Review (dalam bahasa Inggeris). Sloughi Fanciers Association. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 Ogos 2004. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  44. ^ Duggan (2009): hlm. 36
  45. ^ Duggan (2009): hlm. 127–128
  46. ^ [4] (Jerman) Diarkibkan 15 Januari 2013 di Wayback Machine, Der DWZRV ist der älteste Windhundzuchtverein in Deutschland.
  47. ^ [5] (Jerman) Diarkibkan 11 Julai 2012 di Wayback Machine, perinduk pertama di Jerman, 1922
  48. ^ Duggan (2009): hlm. 154
  49. ^ Duggan (2009): hlm. 181
  50. ^ a b Duggan (2009): hlm. 242
  51. ^ Duggan (2009): hlm. 150
  52. ^ "AKC Dog Registration Statistics". American Kennel Club (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 11 Mei 2012. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  53. ^ a b "Comparative Tables of Registrations for the Years 2000 – 2009 Inclusive (Hound Group)" (PDF). The Kennel Club (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 10 Ogos 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  54. ^ "Comparative Tables of Registrations for the Years 2000 – 2009 Inclusive (Gundog Group)" (PDF). The Kennel Club (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 10 Ogos 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  55. ^ "The Kennel Club Art Gallery presents the Saluki in Art". The Kennel Club (dalam bahasa Inggeris). 15 Ogos 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Ogos 2011. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  56. ^ "rescue-salukis-me | About The Saluki". Rescue Salukis Middle East (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 6 Disember 2017. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  57. ^ "The Sighthound Underground". The Sighthound Underground (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 21 November 2017. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  58. ^ "Wings of Love, Kuwait | Dog Rescue Organization". Wings of Love, Kuwait | Dog Rescue Organization (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 1 November 2018. Dicapai pada 11 Mac 2024.
  59. ^ "Mysite" (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 27 Ogos 2018. Dicapai pada 11 Mac 2024.

Bibliografi sunting

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Saluki&oldid=6140906"