Kesultanan Kedah

kesultanan Melayu di utara Semenanjung Malaysia

Kesultanan Kedah (كسلطانن قدح) adalah sebuah dinasti Islam yang terletak di Semenanjung Tanah Melayu. Pada mulanya, ia adalah sebuah negara merdeka, tetapi kemudian menjadi sebuah negeri bawah naungan British pada tahun 1909. Sistem kerajaanannya dihapuskan setelah negara ini dimasukkan ke dalam Malayan Union, tetapi kemudian dipulihkan dan menjadi bagian dari penggantinya, Persekutuan Tanah Melayu. .

Kesultanan Kedah
كسلطانن قدح
330 –1136 (Kedah Lama)
1136–1941
1945–1946
1948–kini
Bendera Kedah
Jata Kedah
Bendera Jata
Lagu kebangsaanAllah Selamatkan Sultan Mahkota
Kedah di Malaysia kini
Kedah di Malaysia kini
StatusKedah Lama
(330–1136)
Kesultanan bebas
(1136–1821)
Wilayah Siam (1821–1909)
Negeri naungan United Kingdom (1909–1941; 1945–1946)
Ibu negaraAlor Setar
Anak Bukit
Bahasa yang umum digunakan
Agama
Islam Sunni
KerajaanMonarki mutlak
(1136-1941; 1945-1946; 1948-1957)
Raja berperlembagaan berparlimen di dalam Malaysia
(sejak 1957)
Sultan 
• 1136–1179
Muzaffar Shah I (pertama)
• 2017–kini
Sallehuddin
Penasihat 
• 1909–1915; 1918–1919
George Maxwell
Badan perundanganTiada (memerintah secara mutlak)
(1136-1905)
Majlis Negeri Kedah
(1905-1941; 1945-1946; 1948-1959)
Dewan Undangan Negeri Kedah
Sejarah 
• Memeluk Islam
1136; 888 tahun yang lalu (1136)
1735
November 1821
9 Julai 1909
16 Februari 1942
18 Oktober 1943
• Jepun menyerah kalah; dikembalikan kepada United Kingdom
14 Ogos 1945
• Dimasukkan ke dalam Malayan Union
31 Mac 1946
Mata wangMatawang emas dan perak tempatan
Dolar Selat (sehingga 1939)
Dolar Malaya (sehingga 1953)
Didahului oleh
Diganti oleh
Kedah Tua
Srivijaya
Syburi
Malayan Union
Kedah
Siam
Sekarang sebahagian dariMalaysia

Maklumat mengenai pembentukan Kesultanan Kedah dan sejarah sebelum dan selepasnya didapatkan daripada "Sejarah Kedah". Sejarah ini ditulis pada abad ke-18, lebih dari seribu tahun selepas penubuhannya yang sepatutnya. Sejarah tersebut mengisahkan tentang kedatangan raja pertama Kedah di pantai Kedah akibat serangan oleh binatang gergasi mitos. Ia juga menyatakan bahawa negara ini diasaskan oleh keturunan Alexander the Great. Walau bagaimanapun, kronik Thai menyebut bahawa Kedah adalah sebuah bandar Thai seperti Nakhon Si Thammarat dan merupakan sebahagian dari kerajaan Siam, tetapi kemudiannya berubah menjadi negeri Melayu selepas pencerobohan oleh kerajaan Islam dan keadaian tersebut berkekalan sehingga hari ini. [1]

Kedah Annals mengandungi maklumat yang diragui mengenai sultan-sultan Kedah, dengan menyenaraikan Sultan Mudzafar Shah I sebagai sultan Kedah yang pertama pada tahun 1136, sementara akaun Aceh menyebut tentang penerimaan agama Islam pada tahun 1474. Walaupun tidak mustahil, tahun 1136 juga tidak logik kerana ia terletak hampir tiga abad sebelum Batu Bersurat Terengganu. Tuntutan yang dibuat oleh Kedah Annals juga bertentangan dengan fakta bahawa kerajaan Srivijaya, yang mempraktikkan agama Buddha, menguasai Kedah secara langsung pada masa yang dikatakan Sultan Mudzafar Shah I menukar wilayah itu kepada sebuah kesultanan. Oleh itu, Kedah mungkin kekal sebagai penganut agama Hindu-Buddha sehingga abad ke-15.. [2]

Sejarah

sunting
 
Arca batu duduk dalam kedudukan Teratai yang terdapat di Kedah

Pada sekitar 788 SM, sebuah kerajaan yang teratur telah didirikan di sebuah pemukiman besar orang Melayu di Kedah, berlokasi di sepanjang tepian utara Sungai Merbok. Negeri ini mencakup wilayah yang luas di Lembah Bujang, meliputi cabang Sungai Merbok dan Muda dengan luas sekitar 1000 batu persegi. Ibu kota pemukiman ini dibangun di muara cabang Sungai Merbok yang sekarang dikenal sebagai Sungai Batu. [3] [4] Sekitar 170 CE, kumpulan penganut Hindu tiba di Kedah, yang tidak lama kemudian disertai oleh orang-orang dari pulau-pulau berdekatan dan dari wilayah Mon-Khmer utara. Pada masa yang sama, pedagang dari India, Parsi dan semenanjung Arab tiba di ambang Selat Melaka, menggunakan Gunung Jerai (Puncak Kedah) sebagai titik penanda. Kedah Purba meliputi kawasan Kuala Bahang, Kuala Bara, Kuala Pila dan Merpah. [5]

Raja dari Gombroon

sunting

Menurut At-Tarikh Salasilah Negeri Kedah, yang ditulis oleh Muhammad Hassan bin Dato' Kerani Muhammad Arshad pada tahun 1928, pada sekitar tahun 630 M, Maharaja Derbar Raja Gombroon (sekarang dikenal sebagai Bandar Abbas di Parsi) mengalami kekalahan dalam pertempuran dan melarikan diri ke Sri Lanka. Kemudian, beliau dihanyutkan oleh badai ke pantai terpencil Kuala Sungai Qilah, di Kedah.. [5] Penduduk Kedah mendapati beliau seorang yang gagah perkasa dan cerdik pandai dan menjadikan beliau raja Kedah. Pada tahun 634 CE, sebuah kerajaan baru telah dibentuk di Kedah yang terdiri daripada diraja Parsi dan orang Melayu asli yang beragama Hindu; ibu kotanya ialah Langkawi . [5]

Masuk Islam

sunting

Berdasarkan Hikayat Merong Mahawangsa (juga dikenali sebagai Kedah Annals), Kesultanan Kedah terbentuk apabila Raja Phra Ong Mahawangsa memeluk agama Islam dan mengambil gelaran Sultan Mudzafar Shah. At-Tarikh Salasilah Negeri Kedah mencatatkan bahawa pemelukan agama Islam berlaku pada tahun 1136 Masihi. Namun, ahli sejarah Richard Winstedt, yang merujuk kepada cerita dari Aceh, memberikan tarikh 1474 sebagai tahun pemelukan Islam oleh pemerintah Kedah. Tarikh kemudian ini sejajar dengan catatan dalam Malay Annals, yang menceritakan mengenai kunjungan seorang raja Kedah ke Melaka semasa pemerintahan sultan terakhir untuk mendapatkan penghormatan kumpulan diraja yang menandakan kedaulatan seorang raja Melayu Islam. Permintaan Kedah untuk menjadi pengikut Melaka mungkin timbul daripada kebimbangan akan serangan dari Ayutthaya. [6]

Penjajahan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai

sunting

Kapal British pertama tiba di Kedah pada tahun 1592. [7] Pada tahun 1770, Francis Light diperintahkan oleh Syarikat Hindia Timur Inggeris (BEIC) untuk mengambilalih Pulau Pinang dari Kedah. Dia mencapai tujuan ini dengan memberikan jaminan kepada Sultan Muhammad Jiwa Zainal Adilin II bahawa pasukannya akan melindungi Kedah daripada sebarang serangan Siam. Sebagai balasan, sultan bersetuju untuk menyerahkan Pulau Pinang kepada pihak British. Pada tahun 1786, Light berunding dengan sultan Kedah yang baru, Abdullah Mukarram Shah, mengenai penyerahan Pulau Pinang kepada BEIC. [8] [9] Namun, Light membuat perjanjian tersebut tanpa mendapatkan persetujuan dari atasan di India. BEIC tidak memberikan sokongan ketenteraan seperti yang dijanjikan oleh Light ketika Kedah diserang oleh Siam. Sultan menuntut agar Light mengembalikan Pulau Pinang, tetapi Light enggan untuk melakukannya. Dia menawarkan pampasan untuk kerugian yang terjadi, tetapi tawarannya ditolak oleh sultan. Pada tahun 1790, Abdullah merancang serangan amfibia untuk merebut kembali Pulau Pinang. Dengan bantuan pasukan tentera British, BEIC melancarkan serangan awal dan menyerang angkatan laut dan kubu Kedah di Seberang Perai, menyebabkan kerusakan kepada mereka. Sultan akhirnya menandatangani perjanjian gencatan senjata dengan Light pada tahun 1791.

Pada 7 Julai 1800, ketika George Alexander William Leith menjadi Leftenan Gabenor Pulau Pinang, sebuah perjanjian berkuasa ditandatangani yang memberikan kedaulatan British atas Seberang Perai, yang kemudian dinamakan Province Wellesley. Perjanjian tersebut, yang dirundingkan oleh George Caunter, Penolong Pertama Pulau Pinang, dan Sultan Kedah Dziaddin Mukarram Shah II, meningkatkan bayaran tahunan kepada sultan dari 6,000 menjadi 10,000 dolar Sepanyol setahun. [10] Walaupun pengambilalihan itu meningkatkan keselamatan ketenteraan dan makanan Pulau Pinang, bagi Kedah ia menyediakan jalur perlindungan terhadap serangan musuh dari laut. [11] Perjanjian itu juga menyediakan aliran bebas makanan dan komoditi dari Kedah ke Pulau Pinang dan Province Wellesley. [12] Sehingga hari ini, kerajaan persekutuan Malaysia masih membayar Kedah, bagi pihak Pulau Pinang, RM 10,000 setahun sebagai isyarat simbolik. [13]

Pembahagian Kedah

sunting
 
Bendera Kedah (1821–1912)

Setelah kematian Sultan Abdullah Mukarram Shah pada tahun 1797, takhta diserahkan kepada saudara tirinya, Sultan Dziaddin Mukarram Shah II. Namun, Sultan Dziaddin terpaksa turun takhta pada tahun 1803 oleh raja Siam dan digantikan oleh anak saudaranya, Sultan Ahmad Tajuddin II. Hal ini menyebabkan krisis penggantian kerana putera mahkota, Tunku Bisnu, menuntut hak pewarisan takhta yang sah. Kerana kekhawatiran akan pecahnya perang saudara, kerajaan Siam memediasi kedua belah pihak dengan menunjuk Tunku Bisnu sebagai pemerintah Setul, dan pada tahun 1808, Kerajaan Setul Mambang Segara pun didirikan. [14] Pada tahun 1892, kerajaan itu bersatu semula dengan Kesultanan Kedah. Bagaimanapun, asimilasi orang Siam dan budaya mereka di Setul telah melemahkan pemerintahan Kedah ke atasnya. Perjanjian Inggeris-Siam pada tahun 1909 akhirnya menamatkan pemerintahan Kedah ke atas Setul, kerana Siam dan British bersetuju untuk mengecualikan Setul daripada bidang kuasa Kedah, sekali gus memisahkan Kedah dan Setul.

Senarai penguasa

sunting

Senarai raja-raja Kedah seperti yang diberikan di sini adalah berdasarkan sedikit sebanyak pada Sejarah Kedah bermula dengan pemerintah Hindu Durbar Raja I. Menurut Sejarah Kedah, maharaja Kedah ke-9, Derbar Raja, memeluk Islam dan menukar namanya kepada Sultan. Muzaffar Shah, seterusnya memulakan kesultanan Kedah. [15] A genealogy was compiled in the 1920s, Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah Darul Aman or Kedah Genealogy . [16] Kesejarahan dan tarikh senarai raja-raja itu bagaimanapun dipersoalkan kerana Kedah mungkin kekal Hindu-Buddha sehingga abad ke-15 apabila rajanya memeluk Islam. [17]

zaman Hindu

sunting

Berikut adalah senarai raja-raja Kerajaan Kedah. Masing-masing menggunakan gelaran Hindu Sri Paduka Maharaja . Tarikh sebenar setiap pemerintahan raja tidak diketahui, dan tarikh yang diberikan adalah spekulatif.

  1. Durbar Raja I (330–390)
  2. Diraja Putra (390–440)
  3. Maha Dewa I (440–465)
  4. Karna Diraja (465–512)
  5. Karma (512–580)
  6. Maha Dewa II (580–620)
  7. Maha Dewa III (620–660)
  8. Diraja Putra II (660–712)
  9. Darma Raja (712–788)
  10. Maha Jiwa (788–832)
  11. Karma II (832–880)
  12. Darma Raja II (880–956)
  13. Durbar Raja II (956–1136; digantikan sebagai Sultan Kedah, lihat di bawah)
Source for the list of sultans is the Muzium Negeri Kedah, Alor Setar, Malaysia. "Sultan-sultan Kedah".

zaman Islam

sunting

  Permulaan penggunaan gelaran sultan di Kedah dikaitkan dengan lawatan seorang ulama Islam dari Yaman, Sheikh Abdullah bin Ja'afar Quamiri, ke istana Durbar Raja II di Bukit Meriam pada tahun 1136.[perlu rujukan] Penonton mengakibatkan pengislaman raja. Beliau menggunakan nama Mudzaffar Shah dan menubuhkan kesultanan Kedah. [15]

Sumber senarai sultan yang diberikan di sini adalah salasilah rasmi yang diberikan untuk sultan Kedah. [18] Walau bagaimanapun, terdapat percanggahan dengan Sejarah Kedah kerana ia hanya menyenaraikan lima sultan daripada Mudzaffar Shah yang pertama kepada Sulaiman Shah, yang ditawan oleh Aceh pada 1619, berbeza dengan dua belas sultan yang disenaraikan di sini. Selebihnya senarai itu sebahagian besarnya mengikuti seperti yang diberikan dalam Sejarah Kedah dengan pengecualian beberapa perubahan dan kemas kini yang lebih terkini pada abad ke-20 dan ke-21. [19]

Sultan-sultan Kedah
Nombor Sultan Memerintah
1 Mudzaffar Shah I 1136–1179
2 Mu'adzam Shah 1179–1202
3 Muhammad Shah 1202–1237
4 Muzzil Shah 1237–1280
5 Mahmud Shah I 1280–1321
6 Ibrahim Shah 1321–1373
7 Sulaiman Shah I 1373–1423
8 Ataullah Muhammad Shah I 1423–1473
9 Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah I 1473–1506
10 Mahmud Shah II 1506–1547
11 Mudzaffar Shah III 1547–1602
12 Sulaiman Shah II 1602–1626
13 Rijaluddin Muhammad Shah 1626–1652
14 Muhyiddin Mansur Shah 1652–1662
15 Dziaddin Mukarram Shah I 1662–1688
16 Ataullah Muhammad Shah II 1688–1698
17 Abdullah Mu'adzam Shah 1698–1706
18 Ahmad Tajuddin Halim Shah I 1706–1710
19 Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah II 1710–1778
20 Abdullah Mukarram Shah 1778–1797
21 Dziaddin Mukarram Shah II 1797–1803
22 Ahmad Tajuddin Halim Shah II 1803–1821
Serangan Siam ke atas Kedah 1821–1842
(22) Ahmad Tajuddin Halim Shah II 1842–1845
23 Zainal Rashid Al-Mu'adzam Shah I 1845–1854
24 Ahmad Tajuddin Mukarram Shah 1854–1879
25 Zainal Rashid Mu'adzam Shah II 1879–1881
26 Abdul Hamid Halim Shah 1881–1943
27 Badlishah Shah 1943–1958
28 Abdul Halim Mu'adzam Shah 1958–2017
29 Sallehuddin 2017–sekarang

budaya

sunting

Alat muzik nobat Nagara dan Nepiri telah diperkenalkan ke Kedah oleh Maharaja Derbar Raja. Alat itu juga dipanggil semambu . Pancaragam ini diketuai oleh raja, dan ia terdiri daripada gendang, gong, seruling dan trompet. Hari ini, nobat adalah orkestra diraja, dimainkan hanya semasa upacara diraja seperti perasmian, perkahwinan, dan pengebumian. Bangunan yang menempatkan alatan dan tempat latihan ensembel dikenali sebagai Balai Nobat, secara harfiahnya Pejabat Nobat, di bandar Alor Setar . [5]

Lihat juga

sunting
  1. ^ Rajanubhab, Damrong. "The royal chronicle in Rama II of Rattanakosin era". Vajirayana Digital Library (dalam bahasa Thai).
  2. ^ Dokras, Dr Uday (January 2020). "The spread of Hindu Culture and Religion by Trade routes to far East (Not including Cambodia, Indonesia or Thailand". Indo Nordic Author's Collective (dalam bahasa Inggeris).
  3. ^ "Sg Batu to be developed into archaeological hub". The Star. 3 October 2020. Dicapai pada 8 November 2020.
  4. ^ "FIVE REASONS WHY YOU MUST VISIT THE SUNGAI BATU ARCHAEOLOGICAL SITE AT LEAST ONCE IN YOUR LIFETIME". Universiti Sains Malaysia. 14 November 2019. Dicapai pada 8 November 2020.
  5. ^ a b c d A concise history of Islam. Ḥusain, Muẓaffar., Akhtar, Syed Saud., Usmani, B. D. New Delhi. 2011-09-14. m/s. 308. ISBN 9789382573470. OCLC 868069299.CS1 maint: others (link)
  6. ^ Winstedt, Richard (December 1936). "Notes on the History of Kedah". Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society. 14: 155–189. JSTOR 41559857.
  7. ^ "Sir James Lancaster (English merchant) – Britannica Online Encyclopedia". Encyclopædia Britannica. Dicapai pada 13 September 2014.
  8. ^ "The Founding of Penang". www.sabrizain.org. Dicapai pada 2017-05-25.
  9. ^ Lewis, Su Lin (2016). Cities in Motion: Urban Life and Cosmopolitanism in Southeast Asia, 1920–1940. United Kingdom: Cambridge University. ISBN 9781107108332.
  10. ^ Marcus Langdon (2013). Penang: The Fourth Presidency of India. 1805–1830. Volume One: Ships, Men and Mansions. Areca Books. m/s. 218–222.
  11. ^ Marcus Langdon (2015). Penang: The Fourth Presidency of India. 1805–1830. Volume Two: Fire, Spice and Edifice. George Town World Heritage Incorporated. m/s. 54.
  12. ^ Andrew Barber (2009). Penang under the East India Company. 1786–1858. AB&A. m/s. 73, 75.
  13. ^ "Unconstitutional to wipe Penang off Malaysia's map, Kedah told". Malay Mail. 11 February 2017. Dicapai pada 4 March 2017.
  14. ^ MyKedah 2017
  15. ^ a b "Kedah: Intro and Background". Go2Travelmalaysia.com. Capslock Sdn Bhd. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 October 2018. Dicapai pada 4 March 2011.
  16. ^ Jelani Harun. "Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah Darul Aman Sebuah Karya Agung Melayu" (PDF). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2021-09-30. Dicapai pada 2019-12-18.
  17. ^ "The Development of Kedah's Early History Based on Archeological Finds". MyKedah.
  18. ^ Kedah State Public Library (2003). "The genealogy of His Highnesses". Our Sultan. Dicapai pada 29 August 2010.
  19. ^ R. O. Winstedt (December 1938). "The Kedah Annals". Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society. 16: 31–35. JSTOR 41559921.

Rujukan

sunting

 

Pautan luar

sunting

Templat:History of Thailand navbox