Wikipedia

Putrajaya

pusat pentadbiran persekutuan di Malaysia; salah satu Wilayah Persekutuan
(Dilencongkan daripada Wilayah Persekutuan Putrajaya)
Jangan dikelirukan dengan Petra Jaya.

Putrajaya ataupun nama penuhnya Wilayah Persekutuan Putrajaya ialah pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan Malaysia yang menggantikan Pentadbiran Kerajaan yang sebelum ini terletak di pelbagai lokasi di Bandaraya Kuala Lumpur pada 1999. Putrajaya adalah sebuah ibu kota pintar dalam taman terletak 25 kilometer di selatan Kuala Lumpur dan merupakan sebuah bandar futuristik yang menempatkan ibu negara pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan. Putrajaya juga merupakan Wilayah Persekutuan ketiga di Malaysia.

Putrajaya
Prang Besar / Air Hitam
Ibu Negara Pentadbiran dan Wilayah Persekutuan
Wilayah Persekutuan Putrajaya
ولايه ڤرسکوتوان ڤوتراجاي‎
Transkripsi Lain-lain
 • Jawiڤوتراجاي‎
Bahagian atas kiri ke kanan: Masjid Putra dan Perdana Putra, bangunan Kementerian Kesihatan di bahagian bawah kiri ke kanan: Kompleks Kementerian Kewangan Malaysia, Putrajaya , kompleks kementerian bertingkat tinggi, Presint 1 Putrajaya dari atas
Bahagian atas kiri ke kanan: Masjid Putra dan Perdana Putra, bangunan Kementerian Kesihatan di bahagian bawah kiri ke kanan: Kompleks Kementerian Kewangan Malaysia, Putrajaya , kompleks kementerian bertingkat tinggi, Presint 1 Putrajaya dari atas
Bendera Putrajaya
Bendera
Mohor rasmi Putrajaya
Mohor
Cogan kata: Bandar raya Taman, Bandar raya Bestari
   Putrajaya di    Malaysia
Koordinat: 2°56′35″N 101°41′58″E / 2.9430952°N 101.699373°E / 2.9430952; 101.699373Koordinat: 2°56′35″N 101°41′58″E / 2.9430952°N 101.699373°E / 2.9430952; 101.699373
Negara Malaysia
Penubuhan19 Oktober 1995
Diberikan Wilayah Persekutuan19 Disember 2000
Pentadbiran
 • JenisSultan Ibrahim
Yang di-Pertuan Agong Malaysia
 • BadanAnwar Ibrahim
Perdana Menteri Malaysia
 • Ditadbir olehPerbadanan Putrajaya
 • PengerusiDatuk Fadlun Mak Ujud
Keluasan
[1]
 • Jumlah49 km2 (19 batu persegi)
Penduduk
 (2020)[2]
 • Jumlah109,202
 • Kepadatan2,200/km2 (5,800/batu persegi)
Zon waktuUTC+8 (WPM)
Poskod
62xxx
Kod kawasan Telekom+603-88
Kod ISO 3166MY-16
Min waktu suriaUTC+06:46:40
Nombor plat kenderaanF
Laman sesawangwww.ppj.gov.my

Dari sebuah tempat terpencil yang dikenali dengan nama Prang Besar, kawasan ini melonjak membangun dengan nama Putrajaya mulai 12 Oktober 1994. Berbanding dengan Kuala Lumpur, sebuah bandar tinggalan penjajah, Putrajaya dibangunkan oleh anak bangsa sendiri dengan bercirikan budaya tempatan.

Mula dibina pada 16 April 1995, Putrajaya akan menggunakan aplikasi teknologi maklumat (IT). Dengan terbinanya Putrajaya, suatu hari nanti Kuala Lumpur, Putrajaya, dan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) akan menjadi Bandar gergasi setanding dengan Tokyo dan Yokohama di Jepun.

Untuk mencapai matlamat ini, Wetland Putrajaya telah dibina untuk menyingkirkan sedimen dan membersihkan aliran permukaan yang tercemar sebelum ia memasuki tasik. Sesuai dengan lokasinya di tengah-tengah bandar raya, Wetland Putrajaya menjadi titik penting dalam membawa rakyat untuk bersama-sama mencapai matlamat dari segi rekreasi, pendidikan dan penyelidikan.

Lokasinya yang berada ditengah-tengah Koridor Raya Multimedia, Putrajaya seluas 4,931 hektar ini dibangunkan dengan kos RM20.5 bilion meliputi Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan, Perumahan, Kemudahan komersial, kemudahan sosial dan kemudahan keagamaan.

Pada 10 Mei 1999, Kompleks Pejabat Perdana Menteri mula beroperasi di Putrajaya. Putrajaya menjadi penanda aras kepada pembangunan dan pentadbiran sesebuah bandar baik di peringkat dalam negara mahupun di peringkat antarabangsa.

Putrajaya merupakan satu bandar terancang, 25 km selatan Kuala Lumpur, yang berfungsi sebagai pusat pentadbiran Malaysia. Tapak kerajaan berpindah dari Kuala Lumpur ke Putrajaya pada tahun 1999, akibat kesesakan dan kepadatan di kawasan Kuala Lumpur. Walau bagaimanapun, Kuala Lumpur kekal sebagai ibu negara Malaysia, menjadi tempat Raja dan Parlimen, termasuk juga pusat perdagangan dan kewangan. Putrajaya merupakan cetusan idea Perdana Menteri Tun Dr Mahathir Mohammad. Pada tahun 2000, Putrajaya menjadi Wilayah Persekutuan Malaysia yang ketiga selepas Kuala Lumpur dan Labuan.

Dinamakan sempena Perdana Menteri Malaysia yang pertama, Tunku Abdul Rahman Putra, bandar tersebut terletak dalam Koridor Raya Multimedia, selain Cyberjaya yang baru dibangunkan. Dalam Sanskrit, "putra" bererti "putera" atau "anak lelaki", dan "jaya" bererti "kejayaan" atau "kemenangan". Pembangunan Putrajaya bermula sejak awal 1990-an, dan hari ini mercu tanda utama telah disiapkan dan penduduk dijangka meningkat dalam tempoh terdekat.

Etimologi

sunting

Perkatan "putra" (पुत्र) dan "jaya" (जया) dua-duanya berasal kata serapan bahasa Sanskrit.[3] Dari segi akar bahasa Melayu, istilah Putrajaya berasal dari putera yang sangat berjaya, yang bermaksud warga Malaysia yang berjaya. Lebih khususnya lagi, Bumiputra yang telah berjaya menerajui negara Malaysia. Bagi pelancong asing yang melawat Putrajaya, ia seakan-akan Washington, D.C. di Amerika Syarikat, Canberra di Australia, dan Brasilia di Brazil. Secara kebetulan atau tidak, Datuk Kelana Putra pernah menguasai jajahan Serdang yang menyebabkan Putrajaya adalah sebahagian daripada kawasan Serdang. Tapi sebenarnya, Putrajaya lebih merujuk kepada Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj iaitu Perdana Menteri Malaysia yang pertama.[4]

Sejarah dan reka bentuk

sunting
Rencana utama: Sejarah Putrajaya
 
Precinct (Daerah) Putrajaya

Putrajaya, yang pada asalnya bernama Prang Besar (Jawi: ‏ڤراڠ بسر‎‎; alternatifnya Perang Besar), telah diasaskan pada tahun 1918 sebagai Air Hitam oleh British.[5] Pada asalnya ia meliputi kawasan seluas 800 ekar (3.2 km2), ia kemudian diperluaskan sehingga 8,000 ekar (32 km2), dan digabungkan dengan kawasan ladang sekitar, termasuk Ladang Raja Alang, Ladang Galloway dan Ladang Bukit Prang.

Wawasan untuk memiliki Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan yang baru bagi menggantikan Kuala Lumpur sebagai pusat pentadbiran muncul pada akhir 1980-an, semasa tempoh jawatan Perdana Menteri Malaysia ke-4, Dr. Mahathir Bin Mohamad. Bandar baru ini telah dirancangkan terletak di antara Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA). Dua kawasan telah dikemukakan, Prang Besar dan Janda Baik di Pahang.[6]

Kerajaan Persekutuan berunding dengan negeri Selangor untuk kemungkinan Wilayah Persekutuan lain dan pada pertengahan tahun 1990-an, kerajaan Persekutuan membayar sejumlah besar wang ke Selangor bagi 11,320 ekar (45.8 km2) tanah di Prang Besar, Selangor. Hasil daripada pembelian tanah ini, negeri Selangor kini sepenuhnya mengelilingi dua Wilayah Persekutuan dalam sempadan, iaitu Kuala Lumpur dan Putrajaya.

Dirancang sebagai taman dan bandar pintar, 38% kawasan telah dikhaskan untuk kawasan hijau dengan menekankan peningkatan landskap semula jadi. Satu rangkaian kawasan lapang dan jalan-jalan yang luas digabungkan dalam pelan tersebut. Pembinaan bermula pada bulan Ogos 1995 dan ia merupakan projek terbesar di Malaysia dan salah satu yang terbesar di Asia Tenggara dengan anggaran kos akhir US$8.1 bilion. Keseluruhan projek telah direka dan dibina oleh syarikat Malaysia dengan hanya 10% daripada bahan-bahan yang diimport.

Krisis Kewangan Asia tahun 1997/1998 telah memperlahankan pembangunan Putrajaya. Pada tahun 1999, 300 orang kakitangan Pejabat Perdana Menteri telah berpindah ke Putrajaya dan baki kakitangan kerajaan yang tinggal telah berpindah pada tahun 2005. Pada 1 Februari 2001 Tun Dr Mahathir mengisytiharkan Putrajaya sebagai Wilayah Persekutuan dengan upacara penyerahan Putrajaya bandar daripada pihak berkuasa negeri Selangor.

Pada tahun 2002, laluan tren yang dikenali sebagai KLIA Transit dibuka, menghubungkan Putrajaya dengan kedua-dua Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Antarabangsa KL di Sepang. Walau bagaimanapun, pembinaan Monorel Putrajaya yang bertujuan sebagai sistem metro di bandar ini telah digantung kerana kos. Salah satu jambatan gantung monorel di Putrajaya masih tidak digunakan.

Pada tahun 2007, penduduk Putrajaya dianggarkan lebih 30,000, yang terdiri terutamanya kakitangan kerajaan. Kakitangan kerajaan telah digalakkan untuk berpindah ke bandar melalui pelbagai subsidi dan pinjaman program kerajaan.

Pada bulan April 2013 kerajaan Putrajaya menandatangani surat hasrat (LOI) dengan kerajaan Sejong City di Korea Selatan untuk menandakan kerjasama antara kedua-dua bandar-bandar.[7]

Putrajaya Holdings Sdn Bhd adalah pemaju utama pembangunan Putrajaya. Ditubuhkan pada 19 Oktober 1995, pemegang-pemegang sahamnya adalah Petroliam Nasional Berhad atau PETRONAS - syarikat petroleum kebangsaan (64.4%); Khazanah Nasional Berhad - syarikat pelaburan Kerajaan Malaysia (15.6%); dan Kumpulan Wang Amanah Negara (20.0%).

Untuk mewujudkan Putrajaya, Rang Undang-undang Perbadanan Putrajaya 1995 dan Pindaan kepada Perlembagaan untuk menjadikan Putrajaya sebuah Wilayah Persekutuan dibahaskan di parlimen pada Ogos 1995 dan Disember 2000 masing-masing. Berdasarkan rekod awam yang ada, Putrajaya Holdings juga telah mengeluarkan bon yang bernilai RM4.5 bilion bagi pembangunan Putrajaya yang kini merupakan mercu tanda bagi kejayaan Malaysia.

Kerajaan dan prasarana

sunting

Setakat 2012 hampir kesemua kementerian kerajaan Malaysia telah berpindah ke Putrajaya kecuali Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri, Kementerian Pertahanan dan Kementerian Kerja Raya yang masih yang berada di Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur.[8] Pusat Beli-Belah Alamanda yang terletak berhampiran dengan kementerian-kementerian kerajaan di Presint 1 dibuka untuk melayani orang-orang yang bekerja, bermain dan tinggal di Putrajaya.

Geografi

sunting
Data iklim untuk Putrajaya
Bulan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Nov Dis Tahun
Purata maksimum suhu harian, °C (°F) 31.1
(88.0) 		31.9
(89.4) 		32.4
(90.3) 		32.2
(90.0) 		32.0
(89.6) 		31.7
(89.1) 		31.4
(88.5) 		31.3
(88.3) 		31.3
(88.3) 		31.2
(88.2) 		31.1
(88.0) 		31.0
(87.8) 		31.6
(88.8)
Purata suhu harian, °C (°F) 26.5
(79.7) 		27.1
(80.8) 		27.4
(81.3) 		27.6
(81.7) 		27.7
(81.9) 		27.4
(81.3) 		27.0
(80.6) 		27.0
(80.6) 		26.9
(80.4) 		26.9
(80.4) 		26.9
(80.4) 		26.7
(80.1) 		27.1
(80.8)
Purata minimum suhu harian, °C (°F) 22.0
(71.6) 		22.3
(72.1) 		22.5
(72.5) 		23.1
(73.6) 		23.4
(74.1) 		23.1
(73.6) 		22.6
(72.7) 		22.8
(73.0) 		22.6
(72.7) 		22.7
(72.9) 		22.8
(73.0) 		22.4
(72.3) 		22.7
(72.8)
Purata kerpasan, mm (inci) 168
(6.6) 		150
(5.9) 		227
(8.9) 		250
(9.8) 		188
(7.4) 		118
(4.6) 		121
(4.8) 		154
(6.1) 		176
(6.9) 		254
(10.0) 		268
(10.6) 		233
(9.2) 		2,307
(90.8)
Sumber: Climate-Data.org[9][10]

Demografi

sunting

Penduduk

sunting

Pada tahun 2007, penduduk Putrajaya dianggarkan lebih dari 30,000, yang terdiri daripada kakitangan kerajaan. Penjawat awam digalakkan berpindah ke bandar melalui pelbagai subsidi kerajaan dan program pinjaman. Penduduk telah meningkat kepada 88,300 menjelang 2015.[11] Mengikut Banci Penduduk dan Perumahan Malaysia 2020, jumlah penduduk Putrajaya ialah 109,202 orang penduduk.[2]

Demografi agama

sunting
Agama di Putrajaya - Banci 2020
Agama Peratus
Islam
  
 97.2%
Hinduisme
  
 1.1%
Kristian
  
 0.8%
Buddhisme
  
 0.5%
Tiada agama/Tidak diketahui
  
 0.4%
Lain-lain
  
 0.1%

Setakat 2010, Penduduk Putrajaya adalah 97.4% Muslim, 1.0% Hindu, 0.9% Kristian, 0.4% Buddha, 0.2% tidak diketahui dan 0.1% agama lain.[12]

Perlembagaan Malaysia tegas mentakrifkan apa yang menjadikan "Melayu", menganggap orang Melayu yang beragama Islam, beragama Melayu secara kerap, mengamalkan adat istiadat Melayu, dan hidup dalam atau mempunyai nenek moyang dari Indonesia, Brunei, Malaysia dan Singapura. Statistik dari Banci 2010 menunjukkan bahawa 45.9% daripada penduduk China mengenal pasti sebagai penganut Buddha, dengan kaum minoriti yang signifikan mengenal pasti sebagai orang Islam (21.7%), Kristian (15.7%) dan agama kaum Cina (2.9%). Majoriti penduduk India mengenal pasti sebagai Hindu (71.9%), dengan jumlah minoriti yang besar yang mengenal pasti sebagai Kristian (9.0%), Muslim (7.8%) dan Buddha (0.7%). Masyarakat bumiputera bukan Melayu kebanyakannya adalah orang Islam (48.7%) dan orang Kristian (48.0%), dengan kaum minoriti penting yang mengenal pasti sebagai Ateis (1.07%) dan Buddha (0.8%).

Politik

sunting
Rencana utama: Putrajaya (kawasan persekutuan)

Dari segi politik, Putrajaya dirancang sebagai pusat pentadbiran Malaysia yang akan datang. Ini secara sekaligus akan menjadikan Putrajaya sebagai nadi penting kepada kerajaan Malaysia.

Putrajaya diwakili oleh seorang Ahli Parlimen iaitu YB. Datuk Dr. Mohd Radzi Md Jidin yang juga seorang naib presiden Parti Pribumi Bersatu Malaysia.

Pengangkutan

sunting

Unsur utama dalam pembentukan Putrajaya adalah untuk menyediakan sistem pengangkutan yang lebih berkesan dengan menggunakan rekaan dan teknologi terkini. Objektif kepada strategi-pengangkutan ini adalah:

  • untuk menyediakan penjagaan sekeliling yang baik iaitu bebas dari pencemaran bunyi dan udara
  • untuk memaksimumkan penggunaan pengangkutan “bebas-pencemaran” untuk menyediakan hierarki jaringan jalan raya yang baik dan sistemetik sesuai dengan keadaan pada masa hadapan.
  • untuk memberi keutamaan kepada penggunaan pengangkutan awam dan sekaligus mengurangkan penggunaan kenderaan persendirian.
  • untuk mempromosikan konsep “Park-and-ride” dan menggalakkan pemandu untuk meletakkan kenderaan mereka di kawasan-kawasan tertentu dan menggunakan pengangkutan awam yang disediakan ke kawasan yang hendak dituju.

Pengangkutan

sunting

Sistem pengangkutan Putrajaya berkembang dengan adanya bas-bas pengantaraan dan LRT serta jaringan lebuh raya. Strategi pembentukan lebuh raya Putrajaya adalah :

  • Jaringan jalan raya antara Putrajaya dengan kawasan-kawasan utama seperti Kuala Lumpur yang lebih berkesan dan lebih praktikal.
  • Direka sesuai dengan perubahan dan kemungkinan yang bakal dihadapi pada masa hadapan (Cth : pembesaran jalan)
  • Sesuai dengan polisi untuk mengurangkan penggunaan kenderaan persendirian di dalam presint-presint dan secara tidak langsung menggalakkan penggunaan pengangkutan awam.

Lebuh raya berhubungan

sunting

Putrajaya dikelilingi lingkaran lebuh raya yang terdiri daripada penyambungan pusat alle-fehlercodes.com Lebuhraya Utara-Selatan (PLUS), Lebuhraya Utara-Selatan Hubungan Tengah (ELITE), Lebuhraya Maju Expressways (MEX) dan Lebuhraya Lembah Klang Selatan (SKVE). Lebuh raya dan jalan utama berdekatan termasuk:

Expressway Lingkaran Tengah Sdn Bhd dipertanggungjawabkan untuk mereka bentuk, membina, perlaksanaan, penjagaan dan pentadbiran Lebuhraya Utara-Selatan Hubungan Tengah (ELITE) dan Lebuhraya KLIA. ELITE yang sepanjang 54 km bermula dari Persimpangan Shah Alam berhampiran Lebuh Raya Baru Lembah Klang (NKVE), menuju selatan ke KLIA and terus ke Timur dan bersambung dengan ELITE di Persimpangan Nilai. ELITE sedang berada dalam fasa terakhir untuk berurusan dengan pihak kerajaan bagi mereka bentuk jalan ke Putrajaya. Ini akan menjadi jalan dua hala berkembar sepanjang 8.8 km yang membawa terus ke Putrajaya dan Cyberjaya yang terletak dalam MSC.

Pelancongan

sunting
 
Imej panorama Putrajaya, (dari kiri ke kanan) Jambatan Putra, bangunan Kementerian Kewangan Malaysia disebelah kiri, tersergam megah ditengah Jambatan Seri Wawasan, dan Istana hingga Sultan Selangor, Istana Darul Ehsan disebelahnya.
 
Panorama Putrajaya dari Taman Tasik Cyberjaya, gambar diambil pada Disember 2022.

Selain daripada pusat pentadbiran kerajaan Persekutan, Putrajaya juga terkenal dengan keindahan serta tarikan pengunjung. Antara tarikan pelancongan yang terletak di sekitar Putrajaya ialah:

Galeri gambar

sunting

Lihat juga

sunting

Rujukan

sunting
  1. ^ "Laporan Kiraan Permulaan 2010". Jabatan Perangkaan Malaysia. m/s. 27. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Julai 2011. Dicapai pada 24 Januari 2011.
  2. ^ a b "Statistik Subnasional Parlimen dan DUN: Parlimen Putrajaya, W.P. Putrajaya" (PDF). Parlimen Malaysia. Jabatan Perangkaan Malaysia. Februari 2022. m/s. 7. ISBN 978-967-0010-10-6. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 25 Jun 2023. Dicapai pada 25 Jun 2023.
  3. ^ Edi Sedyawati; Ellya Iswati; Kusparyati Boedhijono; Dyah Widjajanti D. (1994). Kosakata Bahasa Sanskerta dalam Bahasa Melayu Masa Kini. Jakarta, Indonesia: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia.
  4. ^ "Fanciful origins of Malaysian town names". The Star (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2021-09-02.
  5. ^ "The Story of Prang Besar". Arabis.org (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 30 Januari 2019.
  6. ^ Abdullah, Hasfiza (Februari 2012). Dari Prang Besar ke Putrajaya. Dewan Bahasa dan Pustaka. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-04-04. Dicapai pada 26 October 2015.
  7. ^ "Closer ties between Putrajaya and Sejong, Korea." (Archived from the original) The Star (Malaysia). Saturday 6 April 2013. Updated on Friday 26 April 2013. Retrieved on 1 January 2014.
  8. ^ "Malaysian envoy acclaims Sejong City." (Archive) The Korea Times. 23 September 2012.
  9. ^ "Climate: Putrajaya" [Iklim: Putrajaya]. Climate-Data.org. Dicapai pada Julai 30, 2020.
  10. ^ "Putrajaya climate: Average Temperature, weather by month, Putrajaya weather averagesg". En.climate-data.org. Dicapai pada 14 December 2021.
  11. ^ "Population by States and Ethnic Group". Department of Information, Ministry of Communications and Multimedia, Malaysia. 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 Februari 2016. Dicapai pada 12 February 2015.
  12. ^ "2010 Population and Housing Census of Malaysia" (PDF) (dalam bahasa Malay dan English). Department of Statistics, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 22 May 2014. Dicapai pada 17 June 2012.CS1 maint: unrecognized language (link)

Pautan luar

sunting
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Putrajaya&oldid=6360384"