Daerah Beluran

Daerah Beluran merupakan sebuah daerah yang terletak dalam Bahagian Sandakan, Sabah, Malaysia. Daerah Beluran sebelum ini dikenali sebagai Daerah Labuk dan Sugut.

Daerah Beluran
Daerah
Pemandangan Pekan Beluran dari Bukit Balai Polis
Etimologi: Bukit
Nama panggilan:  Labuk Sugut
Negara	Malaysia
Negeri	Sabah
Bahagian	Bahagian Sandakan
Pusat Pentadbiran	Pekan Beluran
Kerajaan
• Badan	Pejabat Daerah Beluran
• Pegawai Daerah Beluran	Roger Appolonius
• MP	Yang Berhormat Datuk Seri Dr. Ronald Kiandee (PN-PPBM) (Beluran)
Luas
• Jumlah	5,498 km2 (2,123 batu persegi)
Penduduk  (2010)
• Jumlah	104,484
Zon waktu	UTC+8 (WPM)
Daerah Kecil	Daerah Kecil Paitan
Nombor plat	SS (1980-2018) SM (2018-) SK
Laman web	ww2.sabah.gov.my/md.bln/ ww2.sabah.gov.my/pd.blrn/

Etimologi

Nama Beluran pada masa dahulu ialah "Buludan" / "buudan" yang bermaksud bukit. Nama tersebut digunakan oleh setiap etnik yang tinggal disitu. Bagi suku kaum Tidung Sambel "buud" atau "bulud" bagi Tidung Bangaweng bermaksud bukit, manakala "buudan" / "buludan" bermaksud merujuk tempat yang berbukit iaitu tempat kedudukan balai polis sekarang ini. Orang Inggeris yang menguasai negeri Sabah pada waktu itu sukar untuk menyebut nama tersebut sehingga mereka menyebutnya Beluran. Nama tersebut telah digunapakai sehingga ke hari ini.

Deretan Kedai di Pekan Beluran

Sejarah

Daerah Beluran, dahulunya lebih dikenali sebagai Daerah Labuk-Sugut dan telah wujud sejak awal Pentadbiran British North Borneo Charterd Company, ia merupakan antara Daerah yang terawal di Negeri Sabah. Nama Beluran diambil sempena nama bukit yang menjadi "Land Mark" pekan ini, iaitu dalam bahasa Dusun Labuk, Sungai dan Tidong disebut "BULUDAN" Pertukaran nama terjadi akibat daripada salah sebutan dan ejaan dalam surat menyurat oleh warga Inggris yang tidak fasih menyebut perkataan dalam bahasa tempatan menyebabkan BULUDAN bertukar kepada BELURAN dan kekal sehingga kini. Pejabat Pentadbiran Daerah Beluran telah ditubuhkan seawal tahun 1916, walaubagaimanapun semua rekod dan data berkenaan telah musnah akibat perang dunia ke dua, dan rekod Pegawai Daerah beberapa tahun juga musnah. Menurut sumber daripada orang lama, Encik B.S Willie telah dilantik sebagai Pegawai Daerah Beluran pada tahun 1945. KLAGAN merupakan Pusat Pentadbiran Daerah Labuk Sugut yang pertama, tetapi kerana kawasan tersebut seringkali dilanda banjir, Pemerintah British telah memindahkan pusat pentadbiran tersebut ke kaki bukit Beluran.

Geografi

Daerah Beluran terletak di Bahagian Sandakan di Pantai Timur Sabah, yang menghadap Laut Sulu di sebelah Timur, Daerah Sandakan di Tenggara, Daerah Telupid di Barat Daya, Daerah Ranau di Barat dengan Daerah Kota Marudu di Barat Laut dan Daerah Pitas di Utaranya.

Sungai utama yang melalui Daerah Beluran ialah:-

• Sungai Labuk
• Sungai Sugut
• Sungai Tongod
• Sungai Sapi
• Sungai Lingkabau
• Sungai Paitan
• Sungai Tangkarason

Demografi

Penduduk Daerah Beluran adalah campuran pelbagai kumpulan etnik seperti Tidong, Orang Sungai, Kadazandusun dan Suluk, masyarakat menjadi lima komponen terbesar.

Masjid Pekan Beluran

No	Bangsa	Agama	Populasi	Kampung
1	Bajau	Islam		Kaniogan, Kolapis, Tetabuan
2	Banjar	Islam
3	Bugis	Islam
4	Cina	Buddha
5	Dumpas	Islam
6	Kadazandusun	Kristian dan Islam
7	Kagayan	Islam
8	Melayu Brunei	Islam		Kolapis
9	Melayu Cocos	Islam		Kokos Pamol
10	Orang Sungai	Islam dan Kristian		Abuan, Air, Lingkabau, Sungai-Sungai
11	Rungus	Kristian		Rungus Baru
12	Suluk	Islam		Air, Babago, Hujung, Melalin, Munad 3,
13	Tombonuo	Islam dan Kristian
14	Tidung	Islam		Klagan, Lidong

Orang Sungai di Daerah Beluran

Daerah Beluran adalah Tanah Air bagi Orang Sungai Khususnya Orang Sungai yang bertutur dalam Bahasa Paitanik, seperti Suku Paitan, Tambanuo, Sugut, Lingkabau, Puawang, Inokang dan sebagainya.

Berikut ini adalah pecahan Etnik-etnik Orang Sungai yang terdapat di Daerah Beluran menurut Persatuan Bangsa Sungai Sabah (SABAS) :

No	Suku	Agama	Bahasa	Kampung
1	Dumpas	Islam	Paitanik
2	Inokang	Islam dan Kristian	Paitanik
3	Labuk/Dusun Labuk	Kristian dan Islam	Dusunik
4	Lingkabau	Islam dan Kristian	Paitanik	Lingkabau
5	Liwogu	Kristian
6	Paitan	Islam	Paitanik
7	Puawang	Kristian dan Islam	Paitanik
8	Putih
9	Sandayo	Kristian dan Islam	Dusunik
10	Sikubayan
11	Sogiliton
12	Sugut	Islam	Paitanik	Sungai-Sungai
13	Sungangon
14	Tilau-Liau
15	Tombonuo	Islam dan Kristian	Paitanik
16	Tungud

Kadazandusun di Daerah Beluran

Berikut ini adalah pecahan Sub-Suku Kadazandusun yang terdapat di Daerah Beluran, walaupun begitu terdapat sedikit pertindihan antara sukuan Bangsa Sungai dan Dusun di Beluran.

No	Suku	Agama	Populasi	Kampung
1	Dalamason
2	Dumpas
3	Gobukon
4	Labuk
5	Kavananan
6	Kimaragang
7	Koroli
8	Kudundung
9	Rungus
10	Pilantong
11	Putih
12	Sandayo
13	Sogiliton
14	Sonsogon
16	Tagahas
16	Talantang
17	Tinagas
18	Tindakon
19	Turavid

Pentadbiran

Daerah Beluran dan Daerah Kecil Paitan terletak dibawah kuasa Majlis Daerah Beluran, Merangkumi kawasan seluas 5,498 kilometer persegi dan mempunyai dua Kawasan Utama iaitu Pekan Beluran seluas 3,840 ekar dan Pekan Kecil Paitan dengan keluasan 750 ekar. Mempunyai 11 buah Mukim terdiri daripada 131 buah Kampung.

Daerah Kecil Telupid. Namun Daerah Kecil Telupid telah dinaik taraf daripada Daerah Kecil kepada Daerah Penuh pada 1 Januari 2014.

Keluasan Daerah Beluran

• Daerah Beluran - 3,316 km2 (1,280 sq mi)
• Daerah Telupid - 1,935 km2 (747 sq mi)
• Daerah Kecil Paitan - 2,466 km2 (952 sq mi)

Mukim dan Kampung di Daerah Beluran (Labuk dan Sugut)

• Mukim Tetabuan

1. Kampung Tetabuan
2. Kampung Keniogan

• Mukim Klagan

1. Kampung Air Beluran
2. Kampung Keramat
3. Kampung Sri Menanti
4. Kampung Kuala Pelandok
5. Kampung Ulu Pelandok
6. Kampung Muanad 1
7. Kampung Muanad 2
8. Kampung Muanad 3
9. Kampung Ranpek Muanad 4
10. Kampung Bukit Besi
11. Kampung Biangkang
12. Kampung Klagan Jaya
13. Kampung Klagan

• Mukim Kolapis

1. Kampung Kolapis Laut
2. Kampung Kolapis Pasir
3. Kampung Kolapis Seberang
4. Kampung Kolapis Darat
5. Kampung Sungai Napas
6. Kampung Sungai-Sungai
7. Kampung Iran Baru
8. Kampung Pelantong
9. Kampung Cahaya Baru
10. Kampung Sungai Nangka
11. Kampung Balaban Jaya

• Mukim Sapi

1. Kampung Kuala Sapi
2. Kampung Pandan-Pandan
3. Kampung Bantun
4. Kampung Sungai Sapi
5. Kampung Manduring
6. Kampung Bintang mas
7. Kampung Ulu Sapi
8. Kampung Toniting
9. Kampung Ulu Muanad Batu 52-54
10. Kampung Lubuk Dungun 1
11. Kampung Lubuk Dungun 2
12. Kampung Lidong
13. Kampung Penimbanan
14. Kampung Sualok
15. Kampung Bambangan

• Mukim Nangoh

1. Kampung Bakong-Bakong
2. Kampung Biru-Biru
3. Kampung Perancangan
4. Kampung Ganah Jati
5. Kampung Rumidi Lama
6. Kampung Tembidong-Bidong
7. Kampung Terasak
8. Kampung Nangoh
9. Kampung Rancangan Nangoh
10. Kampung Sinaputan
11. Kampung Rumidi Baru
12. Kampung Pinunakan

• Mukim Pamol

1. Kampung Bayok
2. Kampung Tagas-Tagas
3. Kampung Lumantik
4. Kampung Kamansi
5. Kampung Tolungan Tongod
6. Kampung Kokos
7. Kampung Cenderamata
8. Kampung Botition
9. Kampung Basinti Baru
10. Kampung Basinti Lama (Dorom-Dorom)
11. Kampung Basai Baru
12. Kampung Rungus Baru
13. Kampung Lintabung Darat
14. Kampung Timbulus
15. Kampung Dampiron
16. Kampung Monopod 69

Kampung Dibawah Pentadbiran Daerah Kecil Paitan

• Mukim Sungai-Sungai

1. Kampung Sungai-Sungai
2. Kampung Munungan
3. Kampung Binsulung
4. Kampung Matanggal
5. Kampung Talidusan
6. Kampung Sukang Talidusan
7. Kampung Kurom
8. Kampung Tagupih
9. Kampung Linayukan
10. Kampung Tampat
11. Kampung Kinadaan (Kg. Ulu Sungai-Sungai)

• Mukim Lingkabau

1. Kampung Kuala Lingkabau
2. Kampung Nakadong
3. Kampung Tagapalang
4. Kampung Waigon 1
5. Kampung Waigon 2
6. Kampung Abuan
7. Kampung Penindakan
8. Kampung Mangkasulap
9. Kampung Bukit Kambing
10. Kampung Suyan
11. Kampung Pemotodon
12. Kampung Tumandaa
13. Kampung Melapi

• Mukim Tangkarason

1. Kampung Tangkarason
2. Kampung Alongai
3. Kampung Timpus
4. Kampung Dalamas
5. Kam0ung Tebatu
6. Kampung Simpangan
7. Kampung Lubang Buaya
8. Kampung Lakang
9. Kampung Kobambangan
10. Kampung Kabuluh
11. Kampung Batangon Darat
12. Kampung Batangon Laut
13. Kampung Sulit
14. Kampung Binanjar
15. Kampung Tanjung Nipis 1
16. Kampung Tanjung Nipis 2
17. Kampung Pinampadan
18. Kampung Golong
19. Kampung Kampung Kaindangan
20. Kampung Pinangkau
21. Kampung Tawanan
22. Kampung Musinggapo
23. Kampung Maidan

• Mukim Jambongan

1. Kampung Jambongan
2. Kampung Pantai Boring
3. Kampung Terusan Sugut
4. Kampung Obah
5. Kampung Semangat
6. Kampung Bahanan
7. Kampung Limau-Limau 54

Kawasan Parlimen dan Dewan Undangan Negeri

Labuk Sugut merupakan satu kawasan parlimen yang telah bertukar nama kepada Parlimen Jambongan pada Pilihanraya Umum Malaysia 1986 dan kini kepada Parlimen Beluran. Daerah ini mempunyai sebuah kawasan Parlimen (Parlimen Beluran) dan dua kawasan DUN, iaitu Labuk, Sugut dan Telupid.

No	DUN di P.183 Beluran	Daerah Pengundi	Bilangan Pengundi	Keluasan Kawasan
N.47	Telupid	Barayong Kiabau Lidong Nangoh Telupid Tongkungan Wonod Ulu Sapi	7,862	1,407
N.48	Sugut	Abuan Alungai Bawang Binsulung Botitian Dalamas Golong Jambongan Utara Lingkabau Selatan Lingkabau Utara Lubang Buaya Malalin Nakadong Obah Paitan Barat Pamol Pantai Boring Sungai-Sungai Tampat Tanjung Nipis Terusan Sugut	11,712	3,844 km²
N.49	Labuk	Kaniogan Klagan Kolapis Muanad Pekan Beluran Sapi Tetabuan	8,952	1,407 km²

Pautan luar

• Majlis Daerah Beluran
• Pejabat Daerah Beluran Diarkibkan 2015-02-15 di Wayback Machine