Wikipedia

Geografi Asia

Geografi Asia mengkaji konsep geografi untuk mengklasifikasikan Asia, bahagian tengah dan timur Eurasia yang terdiri daripada kira-kira lima puluh negara.

Recentissima Asiae Delineatio, peta geografi 1730 Johan Christoph Homann. Asia ditunjukkan dalam warna. Nama-nama itu dalam bahasa Latin.
Pandangan satelit Asia

Ciri geografi sunting

Sempadan sunting

Daratan Asia bukanlah satu koleksi daratan bagi setiap wilayahnya yang telah ditakrifkan secara bebas daripada keseluruhannya. Sebagai contoh, sempadan Asia Tengah dan Timur Tengah bergantung kepada siapa yang menentukannya dan untuk tujuan apa. Takrifan yang berbeza-beza ini secara amnya tidak dicerminkan dalam peta Asia secara keseluruhan; sebagai contoh, Mesir biasanya termasuk di Timur Tengah, tetapi tidak di Asia, walaupun Timur Tengah adalah pembahagian Asia.

Sempadan antara Asia dan Afrika ialah genting Suez dan Laut Merah . Sempadan dengan Eropah bermula dengan pantai timur Mediterranean, walaupun Turki di Timur Dekat menjangkau sebahagiannya ke Kepulauan Aegean dan termasuk Istanbul di sebelah Eropah di Bosphorus . Di utara sempadan antara benua Asia dan Eropah lazimnya dianggap mengalir melalui Dardanelles, Laut Marmara, Bosporus, Laut Hitam, Pergunungan Caucasus, Laut Caspian, Sungai Ural ke sumbernya, dan sempadan panjang secara amnya mengikut bahagian timur Pergunungan Ural ke Laut Kara, Rusia . Lautan Artik adalah sempadan utara. Selat Bering membahagikan Asia dengan Amerika Utara.

Di tenggara Asia terdapat Semenanjung Tanah Melayu (batas tanah besar Asia) dan Indonesia ("Kepulauan India", bekas Hindia Timur), sebuah negara yang luas di antara ribuan pulau di Pentas Sunda, besar dan kecil, berpenghuni dan tidak berpenghuni. Australia berdekatan adalah benua yang berbeza. Pulau-pulau Pasifik di timur laut Australia yang lebih jauh dari Jepun dan Korea adalah Oceania dan bukannya Asia. Dari Indonesia sempadan mengariskan di sepanjang Lautan Hindi ke Laut Merah. Kebanyakan pulau di Lautan Hindi adalah Asia.

Dimensi keseluruhan sunting

Pelbagai sumber memberikan anggaran yang berbeza tentang kawasan yang dikelilingi oleh sempadan khayalan Asia. New York Times Atlas of the World memberikan 43,608,000 km2 (16,837,000 bt2).[1] Chambers World Gazetteer 44,000,000 km2 (17,000,000 bt2) kepada 44,000,000,[2] manakala Concise Columbia Encyclopedia memberikan 44,390,000 km2 (17,140,000 bt2).[3] Pearson's 2011 mempunyai 44,030,000 km2 (17,000,000 bt2).[4] Kaedah-kaedah untuk mendapatkan angka-angka ini dan kawasan apa yang mereka masukkan belum didedahkan.

Permukaan peta tanah besar Asia sepenuhnya terkandung dalam segi empat Geodetik yang terbentuk daripada segmen latitud yang melalui ekstrem utara dan selatan dan segmen longitud melalui ekstrem timur dan barat. Tanjung Chelyuskin berada pada 77° 43′ N; Tanjung Piai di Semenanjung Tanah Melayu berada pada 1° 16′ N; Tanjung Baba di Turki berada pada 26° 4′ E; Tanjung Dezhnyov berada pada 169° 40′ W; iaitu, tanah besar Asia berjulat melalui kira-kira 77° latitud dan 195° longitud,[5] jarak kira-kira 8,560 km (5,320 bt) panjang sebanyak 9,600 km (6,000 bt) lebar mengikut Dewan, atau 8,700 km (5,400 bt) panjang sebanyak 9,700 km (6,000 bt) lebar mengikut Pearson.

Indonesia di tenggara, sebuah negara yang terdiri daripada beribu-ribu pulau, menambah sejumlah besar wilayah ke tanah besar Asia dan memanjangkan latitud Asia yang melampau lebih jauh ke selatan. Sifat geografi negara menimbulkan persoalan seperti sama ada laut dan dasar laut dikira sebagai Asia. Sempadan Australia–Indonesia masih dirundingkan. Pada masa ini, perjanjian 1997 masih belum disahkan. Memandangkan terdapat persoalan mengenai hak menangkap ikan di perairan dan hak mineral di dasar laut, dua sempadan berbeza sedang dirundingkan, satu untuk ruang air dan satu untuk dasar laut. Sempadan dasar laut paling selatan ialah 10° 50' S, latitud Titik A3, tripoint bersama Australia, Indonesia dan Papua New Guinea. Sempadan lajur air paling selatan masih lagi ke selatan di Titik Z88, 13° 56' 31.8".

Pandangan Eropah tentang Asia sunting

Pandangan geografi atau tradisional sunting

 
Peta fizikal Asia 1916 oleh Tarr dan McMurry

Orang Eropah zaman pertengahan menganggap Asia sebagai benua, kawasan daratan yang berbeza. Konsep Eropah mengenai tiga benua di Dunia Lama kembali ke zaman purba klasik . Takrifan benua telah lama dan kekal sebagai bidang geografi, termasuk ahli geografi budaya dan juga geografi fizikal. Sebilangan besar ahli geografi, dalam hampir semua atlas dan banyak penerbitan lain dari National Geographic hingga CIA World Factbook dan Kamus Geografi Merriam-Webster, mentakrifkan Eropah, Asia dan Afrika sebagai benua.

Asal usul Hellenic sunting

 
Pantai Turki, pantai asal Asia dilihat dari pantai di Rhodes

Sistem tiga benua adalah idea yang dicipta di Yunani Arkaik, masa pengembangan dan perdagangan kolonial Yunani di seluruh Mediterranean dan penyebaran tulisan lagi. Menulis adalah prasyarat geografi bertulis. Ia telah hilang semasa Zaman Kegelapan Yunani sebelum ini, tempoh lanun di laut dan parokialisme pertahanan di darat. Yunani Mycenaean sebelum ini meninggalkan sedikit rekod mengenai beberapa wanita yang berkhidmat dari sebuah kawasan di Asia Kecil yang kemudiannya dipanggil Asia. Eropah terutamanya Greece, manakala Libya adalah wilayah kecil di sebelah barat Mesir. Tiada definisi sistematik "benua;" bagaimanapun, pelaut Yunani membuat perbezaan yang akan menjadi satu: pulau, nēsoi, berbanding tanah besar, ēpeiros.[6] Satu etimologi mengaitkan ēpeir- kepada akar Indo-Eropah yang sama dari mana perkataan bahasa Inggeris "over" datang.[7] Bentuk Armenia bermaksud "tebing, pantai." Bentuk Yunani mestilah semacam "daratan", sama ada daratan berterusan atau pantai yang menjulang. Dalam bahasa Latin ia menjadi continens terra, "tanah berterusan," dipendekkan kepada hanya continens (benua), kata akar continent-.

Kebanyakan kapal Zaman Arkaik tidak melayari lautan. Mereka mengikuti pantai dengan teliti, bersedia untuk dimasukkan pada tanda pertama masalah. Tidak menghairankan bahawa benua pertama adalah "pantai," seperti yang terdapat dalam Herodotus, ahli sejarah pertama yang karyanya masih ada yang bergantung pada geografi terdahulu yang kini hilang kecuali serpihan. Asia ditakrifkan oleh dua akrai, "tebing" atau "pantai." Satu bermula dari Phasis di Colchis (Georgia) di hujung timur Laut Hitam di sekitar pantai Asia Minor ke Phoenicia . Yang kedua bermula dari Phoenicia ke Laut Merah (Laut Merah purba merangkumi juga Teluk Parsi dan Lautan Hindi ) dan dari sana ke India, selepas itu "tiada sesiapa yang boleh menyatakan jenis wilayah itu."[8]

 
Kapal purba bermasalah di laut

Asia adalah sama dengan pantainya yang juga mentakrifkan Eropah dan Libya. Pantai utara berjalan ke arah timur sepanjang garisan jika Sungai Phasis dan Araxes; iaitu, selatan Pergunungan Caucasus, dan sekitar selatan Laut Caspian. Pantai selatan bersambung Laut Merah dan Sungai Nil, kerana Darius Agung telah membina terusan di antara mereka. Pembahagian dan sistem ini sudah ada sebelum Herodotus. Dia mengaku tidak memahaminya: "Saya hairan bahawa manusia sepatutnya membahagikan Libya, Asia dan Eropah seperti yang mereka lakukan, kerana mereka sangat tidak sama rata."[9] Kehairanannya berterusan: "Saya tidak dapat memahami mengapa tiga nama, dan nama wanita terutamanya, sepatutnya diberikan kepada satu risalah yang pada hakikatnya adalah satu ... dan saya juga tidak boleh mengatakan siapa yang memberikan tiga risalah [akrai] nama mereka." Sebelum ini dia telah bercakap tentang dua risalah. Dia mengatakan bahawa sempadan utara alternatif ialah muara Sungai Don.[10]

Strabo, ahli geografi Empayar Rom Awal, mempunyai penjelasan tentang geografi yang didapati Herodotus begitu membingungkan. Kuncinya ialah keperluan memeluk pantai bagi kebanyakan pelayaran purba. Semasa pelayar purba itu melintas di bawah Batu Gibraltar dalam perjalanannya ke Laut Mediterranean ("laut kita" bagi mereka yang tinggal di sana), dua laluan kelihatan kepadanya, pantai utara atau pantai selatan. Strabo berkata:[11]

"Sekarang semasa anda berlayar ke selat di Pilar, Libya terletak di sebelah kanan anda sehingga ke sungai Nil, dan di sebelah kiri anda melintasi selat itu terletaknya Eropah hingga ke Tanais."

Kepada pelayar purba Our Sea, benua dipisahkan oleh laut. Terusan itu memanjangkan pantai selatan ke Laut Merah. Simetri skema itu terlalu geometri untuk ditentang oleh orang Yunani, kerana mereka mewakili semua jisim geografi dengan angka biasa jika boleh. Segitiga berlaku dalam imaginasi Yunani dengan mata di Tiang, Tanais dan Laut Merah. Memandangkan sisi adalah tiga pantai, benua adalah tiga.

Maklumat lanjut berkenaan etimologi Asia: Nama Asia

Geografi Rom Imperial sunting

Ahli geografi, Claudius Ptolemaeus, membezakan antara geografi yang merupakan "perwakilan dalam gambaran seluruh dunia yang diketahui," dan chorography ("kajian tempat") yang "mempertimbangkan butir-butir dengan lebih lengkap."[12] Idea benua adalah geografi dan dibentangkan sedemikian. Korografer pada pandangan Ptolemy adalah pakar dalam kawasan tertentu, seperti kapten kapal, pedagang, atau orang asli. Ahli geografi berunding dengan mereka tetapi mereka tidak menulis geografi melainkan kedua-duanya.

Ptolemy adalah seorang ahli geografi Empayar Rom pertengahan berbangsa Mesir. Idea benua mendahului Rom empayar tetapi melalui mereka sampai ke zaman moden untuk menentukan pandangan geografi hari ini yang merupakan penambahbaikan dan penyempurnaan klasik. Menyatakan bahawa "benua dibatasi dengan lebih baik, apabila mungkin, oleh laut daripada sungai," Ptolemy mentakrifkan sistem tiga benua: Eropah, Libya, Asia. Libya versinya ialah Afrika Utara hari ini yang mengandungi sebuah wilayah iaitu Afrika yang namanya menggantikan Libya. Menolak Sungai Nil sebagai sempadan Asia agar tidak membelah Mesir, Ptolemy menetapkan Laut Merah sebagai sempadan antara Libya dan Asia. Di utara, sempadan antara Asia dan Eropah adalah meridian melalui muara Sungai Don ke utara "ke kawasan yang tidak diketahui."[13] Asia Minor kekal sebagai "Asia dengan tepat dipanggil."[14]

Asia versi Ptolemy menjangkau ke Timur Jauh, kira-kira sama dengan Asia hari ini, kecuali sempadan Eropah merentasi lokasi masa depan Moscow, kemudian hutan belantara yang dikelilingi oleh puak Sarmatia. Sarmatia Eropah terletak di antara Sungai Vistula dan Sungai Don, manakala Sarmatia Asia mengalir ke timur Don ke Scythia, kesemua ini menjadi Rusia Asia dan Rusia Eropah kini.[15]

Pandangan geologi sunting

Kajian tektonik plat yang agak baru-baru ini telah mendapati bahawa Asia mempunyai beberapa wilayah yang akan dianggap sebagai kawasan daratan yang berbeza jika kriteria geologi dan tektonik digunakan (contohnya, Asia Selatan dan Asia Timur). Definisi plat benua ialah bidang ahli geologi. Tegasnya dari segi daratan geologi atau plat tektonik, Eropah ialah semenanjung barat Eurasia dan daratan Afrika-Eurasia. Kemudian, Eropah dan Asia adalah sebahagian daripada plat Eurasia yang tidak termasuk plat tektonik Arab dan India.

Pandangan serantau sunting

Dalam geografi manusia, terdapat beberapa aliran pemikiran. Aliran pemikiran yang lebih biasa mengikuti konvensyen sejarah dan menganggap Eropah dan Asia sebagai benua yang berbeza, mengkategorikan Asia Timur, Asia Selatan dan Timur Tengah sebagai wilayah khusus untuk analisis yang lebih terperinci. Sekolah lain menyamakan perkataan "benua" dengan "rantau" geografi apabila merujuk kepada Eropah dan Asia dari segi geografi fizikal.[perlu rujukan]

Pandangan etnik sunting

Dalam bahasa Eropah, istilah "Asia" lebih kerap merujuk kepada warisan etnik dan bukannya kawasan geografi yang ketat. Dalam bahasa Inggeris Amerika, "Asian" sering merujuk kepada orang Asia Timur, manakala dalam bahasa Inggeris British, Asian sering merujuk kepada orang Asia Selatan. Lihat Senarai negara rentas benua untuk definisi geografi selanjutnya. Istilah Asia Pasifik secara amnya merujuk kepada gabungan Asia Timur, Asia Tenggara dan pulau-pulau di Lautan Pasifik – dan kebanyakannya juga dianggap sebahagian daripada Australasia atau Oceania . Asia mengandungi benua kecil India, Dataran Tinggi Iran, semenanjung Arab, serta sekeping plat Amerika Utara di Siberia.

Kawasan atau wilayah sunting

Lihat juga: Subwilayah#Asia

Sejak abad ke-18, Asia telah dibahagikan kepada beberapa subregion. Tidak ada konsensus sejagat mengenai penggunaan istilah ini.

Wilayah Asia termasuk:

Asia Tengah
Lazimnya difahami sebagai terdiri daripada Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan dan Uzbekistan .
Asia Timur
Lazimnya difahami sebagai terdiri daripada[16] China, Hong Kong, Jepun, Macau, Mongolia, Korea Utara, Korea Selatan dan Taiwan . Sinonim biasa untuk Asia Timur ialah Asia Timur Laut, walaupun sesetengah ahli geografi hanya memasukkan Jepun, Korea dan Timur Laut China dalam subwilayah ini.
Asia Selatan
Lazimnya difahami sebagai terdiri daripada[17] Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, Wilayah Lautan Hindi British, India, Maldives, Nepal, Pakistan dan Sri Lanka . Anggaran sinonim biasa untuk Asia Selatan ialah benua kecil India yang tidak termasuk Afghanistan .
Asia Tenggara
Difahamkan secara umum sebagai terdiri daripada[18] Brunei, Kemboja, Pulau Krismas, Kepulauan Cocos (Keeling), Timor Timur, Indonesia, Laos, Malaysia, Myanmar, Filipina, Singapura, Thailand dan Vietnam. Subregion ini boleh dibahagikan lagi kepada dua subregion yang lebih kecil: Tanah Besar Asia Tenggara (Semenanjung Indochina) dan Asia Tenggara Maritim (Kepulauan Melayu).
Asia Barat
Biasa difahami sebagai terdiri daripada[19] Armenia, Azerbaijan, Bahrain, Cyprus, Georgia, Iran, Iraq, Israel, Jordan, Kuwait, Lubnan, Oman, Palestin, Qatar, Arab Saudi, Semenanjung Sinai ( Mesir ), Syria, Turki, Bersatu Emiriah Arab, dan Yaman . Sinonim biasa untuk Asia Barat ialah Asia Barat Daya dan Timur Tengah . Timur Tengah secara amnya merangkumi Mesir, sebuah negara rentas benua antara Afrika dan Asia.
Asia Utara
Biasa difahami sebagai terdiri daripada Rusia Asia. Sinonim biasa untuk Asia Utara ialah Siberia.

Perubahan iklim Asia sunting

Satu tinjauan yang dijalankan pada tahun 2010 oleh firma analisis risiko global Maplecroft mengenal pasti 16 negara yang sangat terdedah kepada perubahan iklim. Kerentanan setiap negara dikira menggunakan 42 penunjuk sosial, ekonomi dan alam sekitar yang mengenal pasti kemungkinan kesan perubahan iklim dalam tempoh 30 tahun akan datang. Negara Asia Bangladesh, India, Vietnam, Thailand, Pakistan dan Sri Lanka adalah antara 16 negara yang menghadapi risiko melampau akibat perubahan iklim. Beberapa anjakan sudah berlaku. Sebagai contoh, di bahagian tropika India dengan iklim separa gersang, suhu meningkat sebanyak 0.4 °C antara 1901 dan 2003. Kajian 2013 oleh Institut Penyelidikan Tanaman Antarabangsa untuk Tropika Separuh Gersang (ICRISAT) bertujuan untuk mencari pendekatan dan teknik berasaskan sains, pro-miskin yang akan membolehkan sistem pertanian Asia menghadapi perubahan iklim, sambil memberi manfaat kepada petani miskin dan terdedah. Cadangan kajian itu terdiri daripada menambah baik penggunaan maklumat iklim dalam perancangan tempatan dan mengukuhkan perkhidmatan nasihat pertanian berasaskan cuaca, kepada merangsang kepelbagaian pendapatan isi rumah luar bandar dan menyediakan insentif kepada petani untuk menerima pakai langkah pemuliharaan sumber asli untuk meningkatkan penutupan hutan, menambah air bawah tanah dan menggunakan tenaga boleh diperbaharui.[20]

Data am untuk negara yang ditakrifkan sebagai Asia oleh UNSD sunting

Bahagian Perangkaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang bertanggungjawab mengumpul data statistik di rantau global termasuk Asia, menerbitkan piawaian klasifikasi, Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu M49 yang memberikan nombor kod ke kawasan benua, kawasan dan negara, berdasarkan tujuan statistik,[21] dan negara dan wilayah yang dikumpulkan bersama tidak membayangkan sebarang andaian mengenai politik atau gabungan lain antara negara yang dihimpunkan.[21] Beberapa data umum tentang negara yang disenaraikan dalam M49 untuk rantau benua, Asia (142), dan satu wilayah bukan rasmi, "Asia Utara," dibentangkan di bawah.

M49 ialah peranti untuk mengumpul statistik berguna untuk UNSD dan merupakan panduan rujukan cadangan yang ditawarkan sebagai standard global untuk semua agensi dan institusi dalam pelbagai jabatan PBB yang mungkin berminat. Bahagian Perangkaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu tidak membentangkannya sebagai piawaian yang berwibawa atau sebagai satu yang lebih sah atau lebih layak diterima pakai daripada yang lain. Ia bukan satu keperluan untuk agensi lain dalam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang menggunakan piawaian mereka sendiri yang sesuai untuk operasi mereka.

Tiada negara telah menerima pakai M49 sebagai standard mandatori. Walau bagaimanapun, ia mencerminkan penggunaan umum mengenai geografi politik Asia. M49 dikemas kini dengan kerap untuk mencerminkan keadaan geopolitik yang berubah.

Satu aspek yang bermasalah dalam klasifikasi Asia yang belum ditangani secara muktamad oleh Bahagian Perangkaan ialah "Asia Utara," yang tidak mempunyai kod serantau dan pada masa ini bukan merupakan wilayah Asia secara rasmi. Rusia, atau "Persekutuan Rusia," ialah sebuah negara Eropah. Nama "Asia Utara" diiktiraf secara tidak rasmi; sebagai contoh, Kumpulan Pakar PBB mengenai Nama Geografi termasuk Bahagian Eropah Timur, Utara dan Asia Tengah. "Asia Utara" berasal dari penggunaan tradisional yang membahagikan Eropah dari Asia di Pergunungan Ural. Tiada seorang pun di PBB mencadangkan supaya Rusia Eropah dimasukkan ke Asia atau Rusia Asia dimasukkan ke Eropah. Dasar mereka ialah sebuah negara akan muncul sekali dalam satu wilayah. Mereka telah memilih Eropah. Masalahnya masih belum selesai.

Peta geopolitik Asia sunting

Negara-negara peta ini dengan satu pengecualian utama (dan beberapa yang kecil) adalah yang ditakrifkan oleh The World Factbook. Bentuk pendek nama digunakan; kadang-kadang singkatan. Semua negara boleh didapati dalam jadual di bawah. Satu pengecualian utama kepada skim ini ialah "Rusia," pada masa ini tidak secara rasmi di rantau benua Asia, tetapi secara tidak rasmi sebahagiannya di dalamnya walaupun diklasifikasikan sebagai Eropah.

 
Peta politik Asia 1916 oleh Tarr dan McMurry

Data geopolitik untuk Asia sunting

Pengenalan sunting

Negara-negara dalam jadual ini dikategorikan terutamanya, tetapi tidak sepenuhnya, mengikut skema UNSD untuk tujuan statistik yang digunakan oleh Bahagian Perangkaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNSD). Contohnya, geoskema perangkaan UNSD tidak mengiktiraf "Asia Utara", tetapi perbezaan sudut pandangan yang bermasalah menjangkau ke peringkat negara di tempat lain juga. Sebahagian daripada Mesir (Semenanjung Sinai) secara geografi di Asia Barat, dan wilayah luar Australia di Pulau Krismas dan Kepulauan Cocos (Keeling) sering dikaitkan dengan Asia. Walau bagaimanapun, ini tidak terdapat dalam geoskema UNSD.

Tiada standard Asia yang ditakrifkan secara universal. Pandangan tradisional adalah anggaran terbaik. Sehingga kini sempadan masih ditakrifkan, seperti antara Indonesia, Australia dan Oceania. Selagi konflik mengenai wilayah kekal sebagai sifat manusia, mungkin ada "persoalan timur," seperti yang dikatakan Empayar British mengenai Empayar Uthmaniyyah.

Dalam menilai kedudukan geografi negara-negara pinggir Asia, sesetengah penulis menggunakan konsep amorf "negara-negara rentas benua" yang mempunyai makna yang berbeza kepada pihak berkuasa yang berbeza. Merriam-Webster mentakrifkannya sebagai "merentasi benua," seperti kereta api.[22] Berkenaan dengan Asia, hanya ada satu negara seperti itu iaitu Persekutuan Rusia.

Dalam definisi kedua, Petrovsky merujuk kepada kecenderungan baru untuk membentuk agensi rentas benua yang bermaksud agensi yang bidang kuasanya merentasi sempadan benua, bukannya seluruh benua.[23] Contoh-contoh Petrovsky menyatukan bahagian benua yang tersebar luas. Tidak ada persoalan tentang trans- status mereka. Walau bagaimanapun, pandangan yang lebih tepat memerlukan definisi benua yang dalam kes Asia tidak begitu mudah.

Definisi ketiga menekankan transformasi di tempat dari satu benua ke benua lain. Fahey pada mulanya mentakrifkan Turki sebagai merentasi benua kerana berada di kedua-dua Anatolia dan Balkan, mengabaikan keadaan sejarah bahawa Balkan sebagai sebahagian daripada Empayar Uthmaniyyah pernah menjadi Asia, seperti kebanyakan Afrika Utara. Beliau kemudian membuat hipotesis bahawa Turki yang diterima masuk ke dalam Kesatuan Eropah, ditakrifkan oleh keadaan itu sebagai Eropah. [24] Dengan penggunaan ini, rantau yang pertama kali digunakan "Asia" ialah Eropah. Jika ya, Turki tidak boleh merentasi benua dengan berpecah antara dua benua. Paradoks semacam ini hanya menggariskan bahawa Asia tidak mempunyai definisi yang tepat dengan cara yang sama seperti yang dilakukan oleh negara-negara yang hanya 100 ela sempadan mungkin menjadi kebimbangan besar.

Data yang disertakan dalam jadual di bawah adalah setiap sumber dalam artikel yang dipautkan apabila tersedia, Buku Fakta Dunia CIA apabila tidak. Tiada percubaan dibuat untuk memisahkan populasi. Rusia adalah untuk seluruh negara; oleh itu, populasi dan kawasan tidak boleh dijumlahkan untuk menghasilkan penduduk mana-mana Asia yang ditentukan. Nota tersebut menyatakan negara mana yang mungkin dianggap merentasi benua oleh sesetengah agensi, tetapi terdapat sedikit persetujuan secara umumnya.

Jadual sunting

Kod Nama wilayah dan
kawasan, dengan bendera 		Luas
(km2) 		Populasi Kepadatan pen.
(/km2) 		Tarikh Ibu negara
143 Asia Tengah
398   Kazakhstanb[›] 2,724,927 16,536,000 6.1 Jan 2011 Nur-Sultan
417   Kyrgyzstan 199,951 5,587,443 27.9 Jul 2011 Bishkek
762   Tajikistan 143,100 7,627,200 53.3 Jul 2011 Dushanbe
795   Turkmenistan 488,100 4,997,503 10.2 Jul 2011 Ashgabat
860   Uzbekistan 447,400 28,128,600 62.9 Jul 2011 Tashkent
030 Asia Timur
156   Republik Rakyat Chinaf[›]g[›] 9,640,821 1,322,044,605 134.0 Beijing
344   Hong Kongf[›] 1,104 7,122,508 6,451.5 Jul 2011 —
392   Jepun 377,947 127,920,000 338.5 Jul 2011 Tokyo
408   Korea Utara 120,540 23,479,095 184.4 Pyongyang
410   Korea Selatan 98,480 49,232,844 490.7 Seoul
446   Makauf[›] 25 460,823 18,473.3 —
496   Mongolia 1,565,000 2,996,082 1.7 Ulaan Baatar
158   Taiwanf[›] 35,980 22,920,946 626.7 Taipei
N/A Asia Utara
643   Rusia 13,119,600 37,630,081 2.9 Moscow
035 Asia Tenggara
096   Brunei 5,770 381,371 66.1 Bandar Seri Begawan
104   Myanmar 676,578 47,758,224 70.3 Naypyidaw
116   Kemboja[25] 181,035 13,388,910 74 Phnom Penh
360   Indonesiac[›] 1,919,440 230,512,000 120.1 Jakarta
418   Laos 236,800 6,677,534 28.2 Vientiane
458   Malaysia 329,847 27,780,000 84.2 Kuala Lumpur
608   Filipina 343,448 92,681,453 308.9 Manila
702   Singapura 704 4,608,167 6,545.7 Singapore
764   Thailand 514,000 65,493,298 127.4 Bangkok
626   Timor Lestec[›] 15,007 1,108,777 73.8 Dili
704   Vietnam 331,690 86,116,559 259.6 Hanoi
034 Asia Selatan
004   Afghanistani[›] 647,500 32,738,775 42.9 Kabul
050   Bangladesh 147,570 153,546,901 1040.5 Dhaka
064   Bhutan 38,394 682,321 17.8 Thimphu
356   Indiag[›] 3,287,263 1,147,995,226 349.2 New Delhi
462   Maldives 300 379,174 1,263.3 Malé
524     Nepal 147,181 29,519,114 200.5 Kathmandu
586   Pakistang[›] 881,913 207,774,520 244.4 Islamabad
144   Sri Lanka 65,610 21,128,773 322.0 Sri Jayawardenapura-Kotte
145 Asia Barat
051   Armeniae[›] 29,800 3,299,000 280.7 Yerevan
031   Azerbaijana[›]b[›] 86,660 8,845,127 102.736 Baku
048   Bahrain 665 718,306 987.1 Manama
196   Cypruse[›] 9,250 792,604 83.9 Nicosia
268   Georgia (negara)a[›] 69,700 4,636,400 65.1 Tbilisi
364   Iran 1,648,195 70,472,846 42.8 Tehran
368   Iraq 437,072 28,221,181 54.9 Baghdad
376   Israel 20,770 7,112,359 290.3 Baitulmaqdish[›]
400   Jordan 92,300 6,198,677 57.5 Amman
414   Kuwait 17,820 2,596,561 118.5 Kuwait City
422   Lubnan 10,452 3,971,941 353.6 Beirut
512   Oman 212,460 3,311,640 12.8 Muscat
275   Negara Palestin 6,257 4,277,000 683.5 Ramallah
634   Qatar 11,437 928,635 69.4 Doha
682   Arab Saudi 1,960,582 23,513,330 12.0 Riyadh
760   Syria 185,180 19,747,586 92.6 Damascus
792   Turkia[›]b[›] Ankara
784   Emiriah Arab Bersatu 82,880 4,621,399 29.5 Abu Dhabi
887   Yaman 527,970 23,013,376 35.4 Sanaá
142 Asia 43,810,582 4,162,966,086 89.07 —

Nota jadual sunting

^ a: Azerbaijan, Georgia, dan Turki sering dianggap sebagai negara rentas benua, merangkumi kedua-dua Asia dan Eropah. Banyak organisasi, seperti BBC[26] meletakkan mereka di Eropah, manakala yang lain seperti CIA[27] sertakan mereka di Asia, Asia Barat dan Timur Tengah tepatnya. Semuanya termasuk dalam organisasi Eropah seperti Majlis Eropah[28] dan dianggap sebagai Eropah, dan dengan itu layak untuk menyertai, oleh Kesatuan Eropah.[29]
^ b: Azerbaijan, Kazakhstan, dan Turki dianggap berpecah oleh beberapa di antara dua benua: Azerbaijan di utara Caucasus, Kazakhstan di barat Sungai Ural dan Turki di barat Bosphorus mungkin ditafsirkan seperti dalam Eropah. Hanya data kebangsaan dibentangkan. Perpecahan negara akan menjadi lebih bermasalah; sebagai contoh, Sungai Ural bukanlah sempadan yang jelas di beberapa tempat; lebih-lebih lagi, beberapa unit geopolitik mengangkanginya. Konvensyen PBB diikuti di sini, yang tidak mentakrifkan mana-mana wilayah rentas benua.
^ c: Indonesia sering dianggap sebagai negara rentas benua dengan wilayah di kedua-dua Asia dan Oceania, dan Timor Leste boleh diletakkan sama ada di Asia atau Oceania. Jumlah penduduk dan kawasan untuk Indonesia tidak termasuk Irian Jaya dan Kepulauan Maluku, yang sering dikira di Oceania.
^ d: Rusia dianggap sebagai negara rentas benua dengan wilayah di Eropah Timur dan Asia Utara; angka populasi dan kawasan adalah untuk Daerah Persekutuan Ural, Daerah Persekutuan Siberia dan Daerah Persekutuan Timur Jauh Rusia, yang tergolong dalam Asia.
^ e: Pulau Cyprus terletak di Asia plat Anatolia,[30] tetapi merupakan ahli organisasi Eropah seperti Majlis Eropah[28] dan Kesatuan Eropah.[29] Armenia juga terletak sepenuhnya di Asia, tetapi merupakan ahli Majlis Eropah.[28]
^ f: Hong Kong dan Macau ialah Wilayah Pentadbiran Khas (SAR) China. Taiwan (secara rasmi Republik China) ialah sebuah de facto negeri dituntut oleh RRC. Angka yang diberikan untuk China tidak termasuk kawasan ini.
^ g: Kawasan India termasuk Jammu dan Kashmir, sebuah wilayah yang dipertikaikan yang dipertikaikan antara India, Pakistan, dan China.
^ h: Pada tahun 1980, Jerusalem telah diisytiharkan sebagai ibu kota bersatu Israel, berikutan pengilhakannya terhadap penguasa Arab Jerusalem Timur semasa Perang Enam Hari 1967. Bangsa Bersatu dan banyak negara tidak mengiktiraf tuntutan ini, dengan kebanyakan negara mengekalkan kedutaan di Tel Aviv.
^ i: Afghanistan juga dianggap sebagai sebuah negara Asia Tengah. Ia hanya menyertai Persatuan Kerjasama Serantau Asia Selatan pada tahun 2007.

Peta serantau Asia sunting

Peta serantau Asia
  •  
    Peta Caucasus
  •  
    Peta Asia Tengah
  •  
    Peta Asia Timur
  •  
    Peta Timur Tengah
  •  
    Peta Asia Selatan
  •  
    Peta Asia Tenggara

Lihat juga sunting

Rujukan sunting

 

  1. ^ The New York Times and Bartholomew, Edinburgh (1992). The New York Times Atlas of the World. New York: Times Books (Random House). m/s. 44.
  2. ^ "Asia". Chambers World Gazetteer (ed. 5th). 1988.
  3. ^ "Asia". The Concise Columbia Encyclopedia (ed. 2nd). 1989.
  4. ^ Edgar Thorpe; Shawick Thorpe (2011). The Pearson General Knowledge Manual. India: Dorling Kindersley. m/s. A.25.
  5. ^ "Asia: The Land". The New Encyclopædia Britannica (ed. 15th).
  6. ^ "ēpeiros". A Homeric Dictionary for Schools and Colleges. 1876.
  7. ^ "ēpeiros". Etymologisches Wörterbuch des Griechischen (dalam bahasa Jerman). München: Verlag von R. Oldenbourg. 1950.
  8. ^ Histories, Book IV, Articles 37-40.
  9. ^ Histories, Book IV, Article 42.
  10. ^ Histories, Book !V, Article 45
  11. ^ Geography, 2.5.26.
  12. ^ Geography, Book I, Chapter 1.
  13. ^ Geography, Book II, Prologue.
  14. ^ Geography, Book V, Chapter 11.
  15. ^ Geography, Book V, Chapter 8.
  16. ^ "East Asia". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-07-04. Dicapai pada 6 May 2015.
  17. ^ "The World Factbook: South Asia". Cia.gov. Dicapai pada 9 September 2021.
  18. ^ "Southeast Asia". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-07-04. Dicapai pada 6 May 2015.
  19. ^ "West Asia/Middle East". Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-11-27. Dicapai pada 6 May 2015.
  20. ^ Vulnerability to Climate Change: Adaptation Strategies and layers of Resilience, ICRISAT, Policy Brief No. 23, February 2013
  21. ^ a b "United Nations Statistics Division- Standard Country and Area Codes Classifications (M49)". United Nations Statistics Division. 31 October 2013. Dicapai pada 24 July 2010.
  22. ^ "transcontinental". Merriam-Webster Dictionary. m-w.com, Encyclopædia Britannica. Dicapai pada 22 July 2011.
  23. ^ Petrovsky, Vladimir (1995), "Preventative & Peace-Making Diplomacy & the Role of International Law in Conflict Resolution", dalam Al-Nauimi, Najeeb; Meese, Richard (penyunting), International Legal Issues Arising Under the United Nations Decade of International Law, Proceedings of the Qatar International Law Conference '94, The Hague, London, Boston: Martinus Nijhoff Publishers (Kluwer), m/s. 22
  24. ^ Fahey, Tony (2009). "Population". Dalam Immerfall, Stefan; Göran, Therborn (penyunting). Handbook of European Societies: Social Transformations in the 21st Century. New York: Springer. m/s. 417.
  25. ^ "General Population Census of Cambodia 2008 - Provisional population totals, National Institute of Statistics, Ministry of Planning, released 3rd September 2008" (PDF). Dicapai pada 1 June 2010.
  26. ^ "News Europe". BBC. Unknown parameter |access -date= ignored (bantuan)
  27. ^ /library/publications/the-world-factbook/wfbExt/region_mde.html "Timur Tengah" Check |url= value (bantuan). Central Intelligence Agency. Dicapai pada 5 April 2011.
  28. ^ a b c =ms "47 negara, satu Eropah" Check |url= value (bantuan). Council of Europe. Dicapai pada 5 April 2011.
  29. ^ a b "European countries". Kesatuan Eropah. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 Julai 2012. Dicapai pada 5 April 2011.
  30. ^ Shimon Wdowinski; Zvi Ben-Avraham; Ronald Arvidsson; Goran Ekström (2006). "Seismotectonics of the Cyprian Arc" (PDF). Geophysical Journal International. 164 (164): 176–181. Bibcode:-url=https://web.archive.org/web/20110424073523/http://www.geodesy.miami.edu/articles/2006/Wdowinski_et_al_2006_JGI.pdf 1.7066 -url=https://web.archive.org/web/20110424073523/http://www.geodesy.miami.edu/articles/2006/Wdowinski_et_al_2006_JGI.pdf Check |bibcode= length (bantuan). doi:10.1111/j.1365-246X.2005.02737.x. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2016-03-03. Dicapai pada 5 April 2011.

Pautan luar sunting

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Geografi_Asia&oldid=6042930"